Baak
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een baak is een meetinstrument in de landmeetkunde, meestal een lat met schaalverdeling, gebruikt in combinatie met een waterpasinstrument of theodoliet om hoogteverschillen en afstanden te meten.
Omschrijving
In de landmeetkunde wordt een baak ingezet om nauwkeurige metingen te verrichten. Het betreft doorgaans een rechte lat voorzien van een duidelijke schaalverdeling, vaak in meters, decimeters en centimeters. Deze schaalverdeling kan uitgevoerd zijn als een E-patroon, met afwisselend rode en witte blokken, of een streepjescode voor digitale waterpasinstrumenten. De baak wordt verticaal op een punt geplaatst waarvan de hoogte bepaald moet worden. Door de kijker van een waterpasinstrument of theodoliet wordt de waarde op de baak afgelezen die overeenkomt met de horizontale vizierlijn van het instrument. Het verschil in aflezing tussen twee punten geeft het hoogteverschil aan. Naast hoogtemetingen kan met behulp van extra draden in het waterpasinstrument (stadia draden) ook een indicatie van de afstand tot de baak worden verkregen.
Soorten baken
Er bestaan verschillende soorten baken, zoals telescopische baken van aluminium of kunststof die uitschuifbaar zijn voor eenvoudiger transport. Traditionele klapbaken zijn meterslange latten die dubbelgevouwen kunnen worden. Voor zeer nauwkeurige metingen wordt een geijkte invarbaak gebruikt, voorzien van een invarstrip die ongevoelig is voor temperatuurschommelingen. Voor gebruik met digitale waterpasinstrumenten zijn er baken met een specifieke streepjescode in plaats van een zichtbare schaalverdeling.
Gebruik in de praktijk
Bij het waterpassen wordt de baak verticaal gehouden, eventueel met behulp van een dooslibel voor verticale uitlijning. De persoon bij het waterpasinstrument leest de waarde op de baak af waar de horizontale draad van het instrument de baak kruist. Door dit op verschillende punten te doen, kunnen hoogteverschillen over grotere afstanden nauwkeurig worden bepaald. De baak wordt vaak geplaatst op een lokaal referentiepunt of een punt waarvan de hoogte al bekend is (zoals NAP).
Vergelijkbare termen
Meetlat
Gebruikte bronnen: