Asbest
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Asbest is een verzamelnaam voor zes in de natuur voorkomende mineralen met een vezelstructuur, die in het verleden veelvuldig in de bouw zijn toegepast vanwege gunstige eigenschappen zoals sterkte, slijtvastheid, en bestandheid tegen hoge temperaturen en chemicaliën.
Omschrijving
Asbest bestaat uit microscopisch kleine, taaie, onbrandbare vezels. Ruw asbest bestaat uit langwerpige bundels kristallen. Vanwege de brandwerende, isolerende en geluidsabsorberende eigenschappen, alsook de sterkte, slijtvastheid en chemische bestendigheid, werd asbest tot in de jaren '90 veel gebruikt in bouwmaterialen. Het was bovendien een relatief goedkoop materiaal. Asbest werd in uiteenlopende producten verwerkt, al dan niet met een bindmiddel zoals cement, karton, lijm of gips. Voorbeelden zijn golfplaten, afvoerbuizen, vloerbedekking (zoals vinylzeil en tegels), isolatiemateriaal rond leidingen en ketels, brandwerend board, en in cementproducten. Het gebruik van asbest in de bouw is in Nederland sinds 1 juli 1993 vrijwel volledig verboden.
Soorten asbest en risico's
Er zijn zes verschillende soorten asbestmineralen, die onderverdeeld worden in twee hoofdgroepen: serpentijnachtige (spiraalvormige vezels, waaronder chrysotiel of wit asbest) en amfiboolachtige (rechte vezels, waaronder crocidoliet of blauw asbest en amosiet of bruin asbest). Hoewel alle soorten gevaarlijk kunnen zijn bij inademing van vezels, worden amfibolen over het algemeen als gevaarlijker beschouwd omdat hun staafvormige vezels dieper in de longen kunnen doordringen. Naast de soort asbest, is de mate van blootstelling bepalend voor het gezondheidsrisico. Asbest is vooral gevaarlijk wanneer losse vezels vrijkomen en worden ingeademd. Dit risico is groter bij zogenaamd niet-hechtgebonden asbest, waarbij de vezels minder stevig in het materiaal vastzitten. Hechtgebonden asbest, waarbij de vezels goed vastzitten in een bindmiddel zoals cement, vormt minder direct risico zolang het materiaal in goede staat is en niet bewerkt wordt. Blootstelling aan asbestvezels kan leiden tot ernstige longaandoeningen zoals asbestose, longkanker en mesothelioom, vaak pas tientallen jaren na blootstelling merkbaar.
Herkenning en omgang
Het is met het blote oog moeilijk te zien of een materiaal asbest bevat, omdat de vezels microscopisch klein zijn. Een vezelachtige structuur kan soms zichtbaar zijn bij beschadigd materiaal. De kleur (blauw, bruin, wit) is meestal alleen herkenbaar bij ruw asbest, niet in verwerkte producten die vaak een wit-grijze kleur hebben. De aanwezigheid van asbest kan met zekerheid alleen worden vastgesteld door laboratoriumanalyse. Bij sloop of bewerking van asbesthoudende materialen is er risico op vrijkomen van vezels. Vanwege de gezondheidsgevaren zijn er strikte regels voor de omgang met en verwijdering van asbest. In de meeste gevallen mag asbest alleen worden verwijderd door gecertificeerde bedrijven.
Vergelijkbare termen
Asbestverwijdering
Gebruikte bronnen: