Zakbaak
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een zakbaak is een meetinstrument dat bestaat uit een staaf met een grondplaat, gebruikt om de zetting (inklinking) van de ondergrond te meten.
Omschrijving
Zakbaken worden toegepast in de grond-, weg- en waterbouw, met name bij ophogingen van zettingsgevoelige grond, zoals veen. De zakbaak wordt vóór het aanbrengen van extra grond op het oorspronkelijke maaiveld geplaatst. Door het gewicht van de opgehoogde grond zakt de ondergrond in (zetting). De zakbaak zakt mee met het oorspronkelijke maaiveld. Door herhaaldelijk de hoogte van de bovenkant van de zakbaak in te meten, kan het verloop van de zetting in de tijd worden bepaald. Deze metingen zijn essentieel om te beoordelen wanneer de zetting voldoende is gevorderd, zodat verdere bouwwerkzaamheden zonder risico op schade door zettingen kunnen plaatsvinden. Ze helpen ook bij het nauwkeuriger bepalen van de benodigde hoeveelheid ophoogmateriaal en het voorspellen van eventuele restzetting na oplevering van een constructie.
Constructie en Plaatsing
Een zakbaak bestaat typisch uit een vierkante of ronde stalen plaat met een doorsnede variërend van 0,5 tot 2 meter, waaraan verticaal een metalen pijp is bevestigd. Bij voortdurende ophoging kan deze pijp worden verlengd. De plaat wordt horizontaal op het oorspronkelijke maaiveld onder de toekomstige ophoging geplaatst. Na plaatsing wordt de initiële hoogte van de bovenkant van de pijp nauwkeurig ingemeten ten opzichte van een vast referentiepunt. In moderne toepassingen kunnen zakbaken worden uitgerust met sensoren voor automatische metingen via bijvoorbeeld GPS.
Toepassingsgebied
Zakbaken worden breed ingezet bij infrastructurele projecten en de aanleg van woonwijken waar ophogingen noodzakelijk zijn op zettingsgevoelige bodem. Ze spelen een cruciale rol bij het monitoren van de effecten van voorbelasting, een techniek waarbij tijdelijk extra gewicht wordt aangebracht om de zetting te versnellen. De verzamelde zettingsdata worden gebruikt om de resultaten te vergelijken met berekende prognoses en indien nodig de bouwplanning of ophoogstrategie aan te passen. Naast zakbaken worden soms ook zettingsmeetslangen, waterspanningsmeters, peilbuizen en hellingmeters gebruikt voor zettingsmonitoring.
Vergelijkbare termen
Duimstok
Gebruikte bronnen: