Waterzolder
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een waterzolder is een versterkte zolder in het achterhuis of een deel van het hoofdgebouw van een boerderij, bedoeld om vee tijdelijk onder te brengen bij hoogwater of overstromingen.
Omschrijving
Waterzolders, ook wel vloedzolders genoemd, zijn historische constructies die voornamelijk werden toegepast in laaggelegen gebieden met risico op overstromingen, zoals langs rivieren in Gelderland en in de Alblasserwaard en Vijfherenlanden in Zuid-Holland. Ze ontstonden uit de noodzaak om vee in veiligheid te brengen wanneer het land onder water liep. In tegenstelling tot waterstallen, die permanent werden gebruikt, diende de waterzolder als een tijdelijke vluchtplaats bij extreem hoogwater. De constructie van de zoldervloer werd verzwaard om het gewicht van het vee te kunnen dragen. Toegang tot de waterzolder kon via een loopbrug, soms gemaakt van deuren van de inrijpoort. Waterzolders werden in verschillende vormen gebouwd, aanvankelijk boven de middenbeuk van de schuur en later uitgebreid over de hele breedte of in de zijbeuken, vaak om de groeiende veestapel te accommoderen.
Historische context en ontwikkeling
De ontwikkeling van waterzolders vond plaats tussen de zeventiende en negentiende eeuw als reactie op herhaaldelijke overstromingen. Ze zijn een voorbeeld van historische klimaatadaptatie in de bouw. Door de aanleg van dijken en de daardoor hoger wordende overstromingen nam de noodzaak voor dergelijke verhoogde schuilplaatsen toe. Waar eerder gebruik werd gemaakt van vloedschuren (vrijstaande schuren op verhogingen) of waterstallen (permanent verhoogde stallen), werd de waterzolder een oplossing binnenin het hoofdgebouw van de boerderij. De aanwezigheid van een waterzolder kon leiden tot een 'kameeldak', een dakvorm waarbij het bedrijfsgedeelte van de boerderij hoger was dan het woongedeelte, met een glooiende overgang.
Vergelijkbare termen
Pompinstallatie
Gebruikte bronnen: