Vormbakpers
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een vormbakpers is een machine die wordt gebruikt om klei onder druk in een vooraf bezande vorm te persen voor de productie van vormbakstenen.
Omschrijving
Bij het vormen van bakstenen met een vormbakpers wordt bewerkte klei niet in de vorm geworpen, maar onder enige druk via een persblok in een bezande vorm geperst. De overtollige klei wordt daarna machinaal verwijderd. Een drager wordt op de met klei gevulde bak geplaatst, waarna de bak wordt gekeerd zodat de gevormde stenen, ook wel vormelingen of groene stenen genoemd, op de drager komen te liggen voor transport naar de drogerij. Dit proces is een machinale nabootsing van het handmatig vormen van bakstenen. De Canadese vormbakpers, een vroege variant, werd in Nederland geïntroduceerd en verbeterd, waarbij stoomkracht werd gebruikt om klei in een vormraam te persen. Vormbakpersen spelen een rol in de geschiedenis van de machinale baksteenproductie en maakten een hogere productie mogelijk. Vormbakstenen onderscheiden zich van strengpersstenen door hun vormingsmethode en uiterlijk; strengpersstenen worden uit een kleistreng gesneden en hebben een strakker, gladder oppervlak.
Vormbaksteen vs. Handvormsteen
De vormbaksteen die met een vormbakpers wordt geproduceerd, is een machinale variant van de handvormsteen. Waar bij handvorm de klei met kracht in een houten mal wordt geworpen en overtollige klei met een draad wordt afgesneden, wordt bij de vormbakpers de klei onder druk in een bezande vorm geperst. Dit resulteert in een baksteen die egaler en vlakker van structuur is dan een handvormsteen, met minder diepe nerven en scherpere hoeken. Het bezanden van de vormbakken voorkomt dat de klei blijft kleven en zorgt ervoor dat de vormbaksteen aan vijf van de zes zijden bezand is, met één afgesneden zijde.
Verdere verwerking: Napersen
Vormelingen die met een vormbakpers zijn gemaakt, kunnen verder worden verdicht door middel van napersen. Dit is een procedure waarbij de gevormde stenen onder hoge druk door een stempelpers worden bewerkt. Napersen resulteert in een kantigere en sterkere steen.
Vergelijkbare termen
Betonpers
Gebruikte bronnen: