Vitaliteit
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
In de bouwkunde slaat vitaliteit op de mate waarin een gebouw of de gebouwde omgeving bijdraagt aan de fysieke, mentale en sociale gezondheid en het welzijn van de gebruikers.
Omschrijving
Vitaliteit in relatie tot gebouwen omvat meer dan alleen het vermijden van schadelijke stoffen of het voldoen aan minimale eisen zoals gesteld in bijvoorbeeld het Bouwbesluit, dat eisen stelt aan veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu. Het gaat om een proactieve benadering waarbij het gebouw en de directe omgeving zo worden ontworpen, gebouwd en beheerd dat ze een positieve invloed hebben op de gebruikers. Factoren die hierbij een rol spelen zijn onder andere een goed binnenklimaat (denk aan luchtkwaliteit, temperatuur en luchtvochtigheid), voldoende daglicht, akoestiek, de mogelijkheid tot beweging, toegang tot natuurlijke elementen (biophilic design) en het creëren van een prettige en veilige sociale omgeving. Ook de inrichting van werkplekken en de mogelijkheid om aan individuele comfortbehoeften te voldoen, dragen bij aan de vitaliteit die een gebouw biedt. Een gebouw dat hoog scoort op vitaliteit kan leiden tot gelukkigere, productievere en gezondere gebruikers, lager ziekteverzuim en sneller herstel.
Invloed van gebouwen op gezondheid en welzijn
Gebouwen hebben een aanzienlijke, vaak onderschatte, invloed op zowel de fysieke als mentale gezondheid van gebruikers, omdat we een groot deel van onze tijd binnen doorbrengen. Naast fysieke aspecten zoals luchtkwaliteit, thermisch comfort en geluid, speelt ook de mentale gezondheid een belangrijke rol. Omgevingen die als prettig worden ervaren, kunnen stress reduceren, terwijl slecht ontworpen ruimtes juist stress kunnen veroorzaken. Aspecten als daglichttoetreding, uitzicht, aanwezigheid van groen en een stimulerende inrichting dragen bij aan het welzijn. Er is een groeiend besef dat investeren in gezonde gebouwen niet alleen ethisch belangrijk is, maar ook zakelijke voordelen oplevert, zoals lagere ziekteverzuim en hogere productiviteit. De WELL Building Standard is een voorbeeld van een certificeringssysteem dat zich richt op de impact van de gebouwde omgeving op de menselijke gezondheid en welzijn, en daarbij verder kijkt dan alleen fysieke aspecten door ook rekening te houden met gedrag, operaties en ontwerp.
Vitaliteit in de bouwsector (arbeidsvitaliteit)
Naast de vitaliteit van de gebruikers van een gebouw, is vitaliteit ook een belangrijk thema binnen de bouw- en infrasector zelf, specifiek gericht op de medewerkers. Duurzame inzetbaarheid van werknemers staat hierbij centraal, met als doel dat medewerkers gezond, gemotiveerd en met plezier kunnen blijven werken gedurende hun hele loopbaan. De bouwsector kent specifieke uitdagingen zoals fysiek zwaar werk en toenemende mentale belasting door bijvoorbeeld werkdruk. Initiatieven op het gebied van vitaliteit in de bouw richten zich zowel op fysiek welzijn (bijvoorbeeld door ergonomische hulpmiddelen en aandacht voor lichamelijke belasting) als mentaal welzijn (door het creëren van een veilige werkomgeving en aandacht voor psychosociale arbeidsbelasting). Het stimuleren van een gezonde leefstijl en het aanbieden van mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling zijn hierbij belangrijke aspecten.
Vergelijkbare termen
Biophilic design
Gebruikte bronnen: