Verlichtingssterkte
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Verlichtingssterkte is de hoeveelheid licht die op een bepaald oppervlak valt en wordt uitgedrukt in lux (lx).
Omschrijving
Verlichtingssterkte, ook wel verlichtingsdichtheid of illuminantie genoemd, is de op een oppervlak invallende lichtstroom per oppervlakte-eenheid. De SI-eenheid is lux (lx), wat overeenkomt met lumen per vierkante meter (lm/m²). Dit geeft aan hoeveel licht er effectief op een specifiek gebied aanwezig is. Voor een puntvormige lichtbron neemt de verlichtingssterkte af met het kwadraat van de afstand tot de lichtbron. Lichtreflecties van bijvoorbeeld muren en plafonds hebben ook invloed op de luxwaarde. In tegenstelling tot luminantie, wat de helderheid beschrijft die het oog waarneemt door gereflecteerd licht, meet verlichtingssterkte het invallende licht op een oppervlak.
Toepassing en Normen in de Bouw
In de bouw en op werkplekken is de verlichtingssterkte een cruciale factor voor veiligheid, productiviteit en comfort. Goed licht is overal waar gewerkt wordt een noodzaak, zowel horizontaal als verticaal licht. De benodigde verlichtingssterkte hangt af van de functie van de ruimte en de taken die er worden uitgevoerd. Voor werkplekken binnen zijn de eisen vastgelegd in normen zoals de Europese norm DIN EN 12464-1 en de Nederlandse norm NEN-EN 12464-1. Deze normen specificeren minimale verlichtingseisen voor verschillende werkgebieden. Op bouwplaatsen kan een verlichtingssterkte van minimaal 200 lux horizontaal op 80 cm boven de werkvloer een minimum zijn, en op plaatsen waar gewerkt wordt dient de verlichtingssterkte tenminste 500 lux te zijn. Bij taken die detailwaarneming vereisen, kan meer licht nodig zijn. Ook noodverlichting op de bouwplaats heeft specifieke eisen voor verlichtingssterkte.
Meting van verlichtingssterkte wordt uitgevoerd met een luxmeter of lichtmeter. Er zijn verschillende kwaliteitsklassen voor lichtmeters. In werksituaties wordt gemeten of de verlichting voldoet aan de vastgestelde waarden. Naast verlichtingssterkte zijn ook de verblindingsgraad (UGR) en kleurweergave-index (CRI) belangrijke aspecten bij werkplekverlichting.
Berekening van Verlichtingssterkte
De verlichtingssterkte (E) kan worden berekend als de verhouding van de neerkomende lichtstroom (Φ) ten opzichte van de grootte van de oppervlakte (A). De formule is E = Φ / A, waarbij E in lux (lx), Φ in lumen (lm) en A in vierkante meter (m²) is. Voor een puntbron kan de verlichtingssterkte ruwweg worden berekend met de formule Lux = Candela / afstand² (in meters), waarbij Candela de lichtsterkte van de bron is en afstand de afstand tot het oppervlak. Een exacte berekening vereist een luxmeter en houdt rekening met factoren zoals lichtreflecties. Ook de daglichtfactor, die de verhouding aangeeft tussen de verlichtingssterkte binnen en buiten onder een bewolkte hemel, maakt gebruik van verlichtingssterkte.
Gebruikte bronnen: