Verdedigingstoren
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een verdedigingstoren, ook wel weertoren of muurtoren genoemd, is een bouwkundige toren die onderdeel is van een vestingwerk, zoals een kasteel, stadswal of fort, en dient ter observatie en afwering van een vijand.
Omschrijving
Verdedigingstorens boden in de oudheid en middeleeuwen door hun hoogte een tactisch voordeel ten opzichte van het omliggende land. Vanuit de toren kon een naderende vijand worden waargenomen en konden projectielen met meer doordringend vermogen worden afgeschoten. De meeste middeleeuwse verdedigingstorens maakten deel uit van grotere fortificaties, zoals een stadsmuur of een burcht. Vroegmiddeleeuwse torens werden vaak van hout gebouwd, terwijl in de late middeleeuwen stenen torens gebruikelijker werden. Stenen torens konden een ringmuur versterken en waren, vooral in ronde of halfronde vorm, beter bestand tegen belegeringswapens. Verdedigingstorens werden ook als alleenstaande gebouwen gebruikt, bijvoorbeeld als wachttoren of checkpoint. Soms hadden alleenstaande weertorens de functie van vluchtburcht in dunbevolkte gebieden. Ook kerktorens konden soms dienen als toevluchtsoord. Sommige torens waren, naast verdediging, ook bedoeld als woontoren, zoals een donjon.
Vormen en types
Weertorens komen voor in verschillende vormen, zoals hoekig (vierkant of rechthoekig) en rond. Hoekige torens waren eenvoudiger te construeren, maar hadden dode zichthoeken en waren minder bestand tegen belegering. Ronde torens waren stabieler tegen projectielen. Een tussenvorm is de hoefijzervormige toren, die het ruimtelijke voordeel van hoekige torens combineert met de weerstand tegen belegering van ronde torens en meer ruimte biedt op het platform voor geschut. Torens konden ook meer dan vier hoeken hebben. Naast de algemene verdedigingstoren zijn er specifieke types zoals de bergfried, een eenvoudige verdedigingstoren in Duitstalige landen, en de donjon, een woontoren.
Onderdelen
Om wapengebruik mogelijk te maken, hadden weertorens vaak een open of overdekt platform met een borstwering en soms kantelen voor bescherming. Lagere verdiepingen waren voorzien van schietgaten. Soms hadden torens om tactische redenen rechtsdraaiende wenteltrappen om aanvallers te benadelen.
Gebruikte bronnen: