Veldspaat
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Veldspaat is een groep veelvoorkomende silicaten die een hoofdbestanddeel vormen van stollingsgesteente en metamorfe gesteenten, en tevens aangetroffen worden in sedimentair gesteente.
Omschrijving
Veldspaten behoren tot de tectosilicaten en zijn de belangrijkste mineralen in aardkorstgesteenten, goed voor meer dan 50%. Ze bestaan voornamelijk uit silicium, aluminium en zuurstof, met toevoeging van kalium, natrium of calcium. Dit leidt tot verschillende soorten, zoals kaliveldspaat (orthoklaas, microklien, sanidien) en plagioklaas (albiet, anorthiet en mengvormen daartussen). Veldspaten hebben een hardheid van 6-6,5 op de schaal van Mohs en splijten in twee loodrecht op elkaar staande richtingen. Ze worden in de bouw en industrie gebruikt als grondstof voor onder andere keramiek, glas en cement. In natuursteen zoals graniet is veldspaat, samen met kwarts en mica, een hoofdbestanddeel en draagt het bij aan de kleur en structuur. Verweerde veldspaat kan de grondstof vormen voor klei.
Toepassingen in de bouw en industrie
Veldspaat wordt veelvuldig toegepast als grondstof in verschillende bouwgerelateerde industrieën. Het is een essentieel ingrediënt bij de productie van keramiek, waaronder tegels en sanitair, waar het de sterkte en hittebestendigheid verbetert en als vloeimiddel dient. Bij de productie van glas verlaagt veldspaat de smelttemperatuur, wat de verwerking vergemakkelijkt. Daarnaast wordt het gebruikt in de productie van cement en kan afvalgraniet, dat veldspaat bevat, worden ingezet voor de productie van glaskeramiek en keramisch glazuur. Veldspaat wordt ook gebruikt als vulmiddel in onder andere verf, rubber en kunststoffen. In de vorm van natuursteen, zoals graniet, wordt veldspaat toegepast in gevelbekleding, vloeren en andere decoratieve en functionele elementen.
Voorkomen en soorten
Veldspaat is een van de meest voorkomende mineralen in de aardkorst. Het is een hoofdbestanddeel van veel stollingsgesteenten, zoals graniet en basalt, en komt ook voor in metamorfe en sedimentaire gesteenten zoals zandsteen en leisteen. Op basis van hun chemische samenstelling worden veldspaten onderverdeeld in verschillende groepen. De belangrijkste zijn de kaliveldspaten (KAlSi₃O₈), zoals orthoklaas, sanidien en microklien, en de plagioklazen ((Na,Ca)Al(Si,Al)Si₂O₈), een mengreeks tussen albiet (natrium-eindlid) en anorthiet (calcium-eindlid). De kleur van veldspaat kan variëren, van kleurloos tot wit, grijs, steenrood en groen, en draagt bij aan de kleur van gesteenten waarin het voorkomt, zoals de rode tint in sommige granietsoorten door de aanwezigheid van kaliveldspaat.
Vergelijkbare termen
Kwarts
Gebruikte bronnen: