Tromp
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een tromp, ook wel trompe genoemd, is een watergedreven luchtcompressor die de energie van vallend water gebruikt om lucht te comprimeren.
Omschrijving
Dit eeuwenoude, mechanische systeem werkt door water door een verticale pijp te leiden waarin lucht via een opening wordt meegezogen. De luchtbellen worden door de vallende waterkolom samengeperst. In een grotere kamer onderaan scheidt de samengeperste lucht zich van het water. Deze gecomprimeerde lucht kan vervolgens worden benut voor diverse toepassingen. Trompes werden historisch ingezet voor het leveren van perslucht in onder andere smederijen (zoals de Catalaanse smidse), mijnen (voor ventilatie en aandrijving van gereedschap) en zelfs voor koeling en ijsproductie. Tegenwoordig worden moderne varianten soms gebruikt voor beluchting bij de behandeling van mijnwater.
Werking
Een tromp bestaat typisch uit een wateraanvoerbuis of -schacht met een luchtinlaat, een waterafvoerbuis en een scheidingskamer. Wanneer water door de verticale pijp stroomt, ontstaat door vernauwing een lagere druk (Venturi-effect), waardoor lucht wordt aangezogen via een externe poort. Deze lucht vormt bellen in het water. Naarmate de bellen dieper zakken, worden ze samengedrukt door de waterdruk. In de scheidingskamer (windketel) stijgt de samengeperste lucht naar boven en kan via een aparte pijp worden afgetapt. De energie van het vallende water creëert een gedeeltelijk vacuüm in de pijp dat gecompenseerd wordt door de aangezogen lucht. De temperatuur van de gecomprimeerde lucht is gelijk aan die van het water, en kan worden gedroogd door deze door warmere pijpen te leiden.
Toepassingen
Historisch werden trompes veel gebruikt voordat elektrische compressoren gemeengoed werden. Ze leverden perslucht voor bloemmaakovens, mijnbouwapparatuur en ventilatiesystemen. Ook werden ze ingezet voor luchtcompressie in vroege tunnels in de Alpen. De gecomprimeerde lucht kon direct als krachtbron dienen of worden opgeslagen. Tegenwoordig worden aangepaste trompes ingezet voor het beluchten van mijnwater ten behoeve van de behandeling ervan.
Vergelijkbare termen
Luchtsluis
Gebruikte bronnen: