Tolek
Laatst bijgewerkt: 26-12-2025
Definitie
Een tolek is een granaatvormige woning, voornamelijk bekend bij de Mousgoum-stam in Kameroen, gebouwd uit lagen klei- of leemballen.
Omschrijving
Toleks zijn karakteristieke bouwwerken die opvallen door hun unieke granaatvorm, waaraan ze ook de bijnaam 'cases obus' (granaathuizen) danken. Deze woningen worden geconstrueerd met behulp van lagen klei- of leemballen. Een opvallend kenmerk zijn de uitstulpende ribben aan de buitenzijde. Deze ribben dienen niet alleen als structurele versteviging, maar bieden ook stevigheid voor de voeten tijdens de bouw en reparaties, waardoor het gebruik van steigers overbodig wordt. De constructie wordt verder versterkt doordat de wanden onderaan dikker zijn dan bovenaan, wat bijdraagt aan de algehele stabiliteit van de woning. De bouwvorm van de tolek vertoont overeenkomsten met de gewelven die Antoni Gaudí ontwierp, waarbij een omgekeerde, aan meerdere punten bevestigde hangende doek (een kettingboog) als inspiratie diende.
Constructie en Materialen
De tolek wordt opgebouwd uit gedroogde klei- of leemballen die in lagen worden aangebracht. Dit natuurlijke bouwmateriaal, vaak lokaal beschikbaar, draagt bij aan de duurzaamheid en isolerende eigenschappen van de woning. De specifieke techniek van het in lagen aanbrengen van de klei- of leemballen en de geleidelijke versmalling van de wanden naar boven toe, creëert een robuuste en zelfdragende structuur die bestand is tegen de lokale klimaatomstandigheden. De granaatvorm zorgt voor een optimale verdeling van krachten, vergelijkbaar met de architectonische principes van kettingbogen.
Gebruikte bronnen: