Straling
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Straling is het transport van energie door middel van elektromagnetische golven of deeltjes.
Omschrijving
In de bouwkunde is straling een van de mechanismen van warmteoverdracht, naast geleiding en convectie. Warmtestraling vindt plaats via elektromagnetische golven, voornamelijk in het infraroodgebied. Elk oppervlak met een temperatuur boven het absolute nulpunt zendt straling uit. De hoeveelheid uitgestraalde warmte hangt af van de temperatuur en de emissiecoëfficiënt van het oppervlak. Lichte en reflecterende materialen, zoals aluminiumfolie, reflecteren straling beter en absorberen minder warmte dan donkere materialen met een hoge emissiecoëfficiënt, zoals baksteen en beton. Straling speelt een rol bij thermisch comfort in gebouwen en wordt benut bij verwarmings- en koelsystemen, zoals vloerverwarming of infraroodpanelen, die primair door straling werken. Daarnaast kan in de bouw ook sprake zijn van ioniserende straling, afkomstig van natuurlijke bronnen in bouwmaterialen (zoals beton en baksteen) of bodem, of kunstmatige bronnen, die potentieel schadelijk kan zijn en waarvoor regelgeving bestaat.
Straling en warmteoverdracht
Warmteoverdracht door straling vindt plaats zonder dat er een tussenmedium (zoals lucht of een vaste stof) nodig is. Elk object zendt warmte uit in de vorm van straling. De zon is een belangrijke bron van kortgolvige straling, terwijl objecten op 'aardse' temperaturen langgolvige straling uitzenden, voornamelijk infrarood. Materialen absorberen, reflecteren of laten straling door. Het gedrag van materialen ten opzichte van straling, zoals de emissiecoëfficiënt en reflectiviteit, is van belang voor onder andere warmte-isolatie en passieve koeling in gebouwen.
Ioniserende straling in de bouw
Naast warmtestraling, die valt onder niet-ioniserende straling, kan in de bouw ook ioniserende straling voorkomen. Deze hoogenergetische straling kan materie ioniseren en potentieel schadelijk zijn voor de gezondheid. Bronnen van ioniserende straling in gebouwen kunnen van nature aanwezig zijn in bepaalde bouwmaterialen of de bodem (bijvoorbeeld door de aanwezigheid van uranium, thorium en het daaruit voortkomende radon) of afkomstig zijn van kunstmatige bronnen. Voor het werken met of blootstelling aan ioniserende straling in de bouw gelden specifieke regelgeving en vergunningsplichten.
Vergelijkbare termen
Radiatie
Gebruikte bronnen: