Straatbakstenen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Straatbakstenen, ook wel bekend als klinkers, zijn gebakken stenen gemaakt van klei, die worden gebruikt als bestrating in onder andere straten, paden en pleinen.
Omschrijving
Straatbakstenen onderscheiden zich van gewone bakstenen doordat ze heter en langer worden gebakken, wat resulteert in een hogere hardheid en slijtvastheid. Ze zijn gemaakt van natuurlijke kleisoorten zoals rivierklei, zeeklei, leem en löss, die vaak lokaal beschikbaar zijn. Dit bakproces, vaak computergestuurd in tunnelovens bij temperaturen van ruim 1000 °C, zorgt voor de duurzame eigenschappen en kleur van de steen. Straatbakstenen zijn verkrijgbaar in diverse kleuren, formaten en texturen, afhankelijk van de samenstelling van de klei en de productiemethode. Ze worden gewaardeerd om hun esthetische kwaliteiten en lange levensduur, waarbij ze op natuurlijke wijze verouderen en verweren. Historisch gezien worden straatbakstenen al sinds de middeleeuwen gebruikt voor bestrating, en tussen 1850 en 1950 waren ze het meest gebruikte verhardingsmateriaal in Nederland.
Productiemethoden
Straatbakstenen worden voornamelijk geproduceerd via twee methoden: vormbak en strengpers. Bij de vormbakmethode wordt de klei in mallen geperst, waarbij zand of water wordt gebruikt om te voorkomen dat de klei blijft plakken. Dit resulteert vaak in stenen met een natuurlijke, robuuste uitstraling, al dan niet bezand of onbezand (wasserstrich). De strengpersmethode extrudeert de klei als een lange streng, die vervolgens op maat wordt gesneden. Strengpersstenen zijn over het algemeen strakker van vorm en maatvaster dan vormbakstenen. Beide typen kunnen worden voorzien van vellingkanten of afstandhouders om beschadiging te beperken. Na het vormen en drogen worden de stenen gebakken in tunnelovens. De temperatuur en de hoeveelheid zuurstof tijdens het bakken beïnvloeden de uiteindelijke kleur en hardheid.
Formaten en Legverbanden
In Nederland komen straatbakstenen het meest voor in drie standaardformaten: Waalformaat (ca. 210x50 mm), Dikformaat (ca. 210x70 mm) en Keiformaat (ca. 200x100 mm), hoewel de exacte afmetingen per fabrikant kunnen verschillen. Deze formaten bepalen mede het aantal stenen per vierkante meter. De manier waarop straatbakstenen worden gelegd, het zogenaamde legverband, is belangrijk voor zowel de stabiliteit als het uiterlijk van de bestrating. Veelvoorkomende verbanden zijn halfsteensverband, keperverband, visgraatverband, elleboogverband en blokverband. Een goed gekozen legverband, zoals elleboog- of visgraatverband, zorgt voor een stevige bestrating die geschikt is voor zwaardere belastingen, zoals opritten. Esthetische overwegingen spelen een grotere rol bij minder belaste oppervlakken zoals terrassen en tuinpaden. Het is aan te raden om stenen uit verschillende pakketten te mengen bij het leggen om een goede kleuropbouw te krijgen, zeker bij genuanceerde stenen.
Vergelijkbare termen
Klinkers
Gebruikte bronnen: