Stomen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Stomen is een techniek waarbij hout met behulp van hete stoom buigzaam wordt gemaakt, zodat het in een gewenste vorm kan worden gebogen zonder te breken.
Omschrijving
Bij het stomen van hout wordt het materiaal blootgesteld aan hete, vochtige lucht, meestal in een afgesloten ruimte zoals een stoomkist. Door de hitte en het vocht wordt de lignine, een stof in de celwanden van hout die de cellen bijeenhoudt, zacht. Dit maakt het hout elastischer en kneedbaar, waardoor het gebogen kan worden. Na het buigen en tijdens het afkoelen en drogen behoudt het hout de nieuwe vorm doordat de cellen in de vervormde positie opdrogen. Deze methode wordt toegepast om massief hout in ronde of gebogen vormen te krijgen, wat met onbehandeld hout tot breuk zou leiden. Het proces vereist specifieke voorbereiding, zoals het gebruik van luchtgedroogd hout met een optimaal vochtgehalte, en het toepassen van een mal en eventueel een compressieband om scheuren te voorkomen tijdens het buigen. Ook de stoomtijd is cruciaal en afhankelijk van de dikte en houtsoort.
Toepassingen van stoombuigen
Stoombuigen wordt voornamelijk toegepast bij het maken van gebogen houten onderdelen in diverse sectoren, zoals meubelfabricage voor stoelleuningen of tafelonderdelen, en in de bouw voor bijvoorbeeld ronde kozijnen of decoratieve elementen. Ook in de botenbouw is stoombuigen een gebruikte techniek om rondingen in de scheepsromp te realiseren. Naast vormgeven kan stomen ook worden ingezet bij de behandeling van hout om kleurverschillen te verminderen, risico op schimmelvorming te voorkomen en het hout beter bewerkbaar te maken voor bijvoorbeeld fineerproductie. Thermisch modificeren, waarbij hout met stoom en hitte wordt behandeld, verhoogt de duurzaamheid van zachthout, waardoor het geschikter wordt voor buitentoepassingen zoals gevelbekleding en vlonders.
Proces van stoombuigen
Het proces van stoombuigen omvat doorgaans drie fasen: stomen, buigen en stabiliseren. Eerst wordt luchtgedroogd hout met een vochtgehalte van 14-18% gestoomd in een stoomkist om het vochtgehalte te verhogen en het hout plastisch te maken. De ideale temperatuur hierbij is rond de 100°C. Vervolgens wordt het hete, buigzame hout met kracht om een buigmal gebogen. Een stalen compressieband kan hierbij helpen om te voorkomen dat de houtvezels uit elkaar worden getrokken. Tot slot wordt het gebogen hout op een droogmal gestabiliseerd totdat het voldoende is afgekoeld en gedroogd, zodat het de nieuwe vorm behoudt. De benodigde stoomtijd is afhankelijk van de dikte van het hout, met een vuistregel van ongeveer een half uur tot een uur per 2,5 cm dikte.
Vergelijkbare termen
Buigen
Gebruikte bronnen: