Stempeling
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Stempeling is een tijdelijke ondersteuningsconstructie in de bouw en civiele techniek, gebruikt om horizontale en/of verticale krachten op te vangen wanneer de permanente constructie dit nog niet zelfstandig kan.
Omschrijving
Stempeling wordt toegepast om stabiliteit en veiligheid te garanderen tijdens bouw-, renovatie- of sloopwerkzaamheden, zoals bij het maken van sparingen, het verwijderen van muren of het ondersteunen van vloeren tijdens het storten en uitharden van beton. De constructie bestaat uit stempels, die fungeren als verticale steunpalen, en kan ook horizontale balken bevatten. Materialen die hiervoor gebruikt worden zijn onder andere hout, staal of aluminium, afhankelijk van de benodigde draagkracht. Een stempelplan, opgesteld door een constructeur, bepaalt het aantal en de plaatsing van de stempels voor een veilige tijdelijke ondersteuning. Het onjuist plaatsen of overbelasten van stempeling kan leiden tot constructiefalen.
Stempelen, Stutten en Schoren
In de bouwkunde wordt soms onderscheid gemaakt tussen 'stempelen', 'stutten' en 'schoren'. Stempelen verwijst specifiek naar het opvangen van voornamelijk horizontale krachten, bijvoorbeeld bij bouwputten. Stutten wordt gebruikt voor het opnemen van nagenoeg uitsluitend verticale krachten, wat een ondersteunende functie inhoudt. Schoren omvat het opvangen van zowel horizontale als verticale krachten in aanzienlijke mate. Hoewel dit onderscheid bestaat, worden de termen in de praktijk niet altijd strikt gescheiden en kan bijvoorbeeld de tijdelijke ondersteuning van een betonvloer ook 'afstempelen' worden genoemd.
Toepassingen
Stempeling is essentieel bij diverse bouwactiviteiten. Het wordt gebruikt bij het realiseren van in het werk gestorte vloeren en breedplaatvloeren, waarbij de vloer tijdens het storten en verharden onderstempeld moet zijn. Ook bij aanpassingen aan een constructie, zoals het verwijderen van wanden of het aanbrengen van sparingen, is tijdelijke onderstempeling vaak noodzakelijk. Bij de bouw van hogere gebouwen kan doorstempelen nodig zijn, waarbij de belasting over meerdere onderliggende vloeren wordt afgedragen. Herstempelen, of het 'laten schrikken' van de stempels, houdt in dat de stempels tijdelijk worden losgedraaid en weer handvast worden aangezet, waardoor de vloer zijn eigen stortfasebelasting opneemt en overbelasting van de stempels en onderliggende vloeren wordt voorkomen.
Materialen en Soorten
Stempels worden vervaardigd uit verschillende materialen, waaronder hout en staal. Er zijn diverse soorten stempels voor specifieke toepassingen, zoals schroefstempels, schoorstempels en zwaarlaststempels. Een stempelraam, opgebouwd uit horizontale stempels (vaak stalen buizen of H-profielen, maar ook beton), wordt toegepast in bouwkuipen om de druk van grond of water tegen de wanden op te vangen. Deze stempelramen kunnen ook deel uitmaken van de uiteindelijke constructie, waarbij betonnen balken later als vloerdragers dienen.
Vergelijkbare termen
Steigerbouw
Gebruikte bronnen: