Stadsgezicht
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een stadsgezicht is het uitzicht op een stad of een afbeelding daarvan. In bouwkundige zin kan het ook verwijzen naar een samenhangende groep van objecten en gebouwen in een stad die van overheidswege beschermd wordt vanwege hun schoonheid, ruimtelijke of structurele samenhang, of cultuurhistorische waarde.
Omschrijving
De term 'stadsgezicht' kan meerdere betekenissen hebben. Enerzijds kan het simpelweg duiden op het visuele aspect van een stad, het uitzicht dat men heeft op de bebouwing en omgeving. Historisch gezien is het ook een genre in de schilderkunst en fotografie, waarbij de stad centraal staat. Daarnaast heeft 'stadsgezicht' een specifieke bouwkundige en erfgoedgerelateerde betekenis. Een 'beschermd stadsgezicht' is een door de overheid aangewezen gebied binnen een stad dat van algemeen belang is vanwege de schoonheid, onderlinge samenhang, of wetenschappelijke/cultuurhistorische waarde. In zo'n gebied bevinden zich vaak monumenten, maar ook panden die als 'beeldbepalend' zijn aangemerkt. Het doel van deze bescherming is het behoud van de karakteristieke, ruimtelijke kwaliteit en cultuurhistorische identiteit van het gebied. Dit betekent niet dat er geen nieuwe ontwikkelingen mogelijk zijn, maar wel dat deze zorgvuldig moeten worden afgestemd op de bestaande kwaliteiten. Voor bouwen, verbouwen of slopen binnen een beschermd stadsgezicht gelden specifieke regels en is vaak een omgevingsvergunning nodig.
Beschermd Stadsgezicht
In Nederland worden beschermde stadsgezichten aangewezen op basis van de Erfgoedwet. Het gaat om gebieden die van algemeen belang zijn vanwege hun schoonheid, ruimtelijke of structurele samenhang, of cultuurhistorische waarde. De bescherming richt zich op de historische structuur, de samenhang van het gebied en het samenspel tussen bebouwing en openbare ruimtes. Sinds 2012 wijst de Rijksoverheid over het algemeen geen nieuwe beschermde stads- of dorpsgezichten meer aan, met uitzondering van lopende procedures. Gemeenten hebben wel de mogelijkheid om zelf gebieden als gemeentelijk beschermd aan te merken. Werken binnen een beschermd stadsgezicht vereisen doorgaans een omgevingsvergunning, waarbij rekening wordt gehouden met de welstandsnota en eventuele specifieke beheersdoelstellingen.
Vergelijkbare termen
Stadsbeeld
Gebruikte bronnen: