Spits
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een spits is een puntige bekroning boven op een gebouw, vaak aan de top van een toren, die conisch of piramidaal van vorm is.
Omschrijving
Een spits vormt vaak het hoogste punt van een bouwwerk en kan dienen als herkenningspunt in het landschap. Historisch gezien hadden torenspitsen, met name op kerken, ook symbolische functies, zoals het benadrukken van macht of het leggen van een verbinding met de hemel. Naast deze esthetische en symbolische rollen kan een spits ook een functionele rol hebben, zoals het afvoeren van water. De constructie van een spits vereist gespecialiseerd vakmanschap vanwege de complexiteit en blootstelling aan weersomstandigheden.
Materialen en vormen
Spitsen kunnen uit diverse materialen worden opgebouwd, zoals steen of hout, waarbij houten constructies vaak worden bekleed met leien, lood of koper ter bescherming tegen weersinvloeden. Er bestaan verschillende vormen spitsen. Een 'ingesnoerde torenspits' loopt boven de voet taps toe, wat zowel esthetische als constructieve voordelen kan hebben, zoals een betere stabiliteit en minder windbelasting. Een 'broach spire' is een type torenspits waarbij overgangen van een vierkante basis naar een achtkantige spits worden gemaakt met behulp van halfronde piramidevormige elementen. Een 'kepel' is een piramidale spits die een siertorentje (pinakel) bekroont.
Context in de architectuur
Spitsen worden traditioneel geassocieerd met de gotische architectuur, hoewel ze ook in andere bouwstijlen en op diverse gebouwen zoals belforten en kastelen voorkomen. Een spitsboog is een boogvorm die kenmerkend is voor de gotiek, gevormd door twee elkaar snijdende cirkeldelen die in de top samenkomen in een punt. Dit verschilt van een spits als dakbekroning.
Vergelijkbare termen
Torenspits
Gebruikte bronnen: