Schotelen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Schotelen is een vervorming van hout of vloerdelen waarbij het materiaal hol of bol komt te staan, vaak aan de randen.
Omschrijving
Schotelen treedt op wanneer hout of vloerbedekking ongelijkmatig droogt of blootgesteld wordt aan wisselende temperaturen en luchtvochtigheid. Hout is een natuurproduct dat blijft 'werken' onder invloed van vocht: het kan krimpen bij droogte en uitzetten bij vocht. Als dit proces niet gelijkmatig verloopt over het gehele oppervlak, bijvoorbeeld door verschil in vochtgehalte tussen de boven- en onderkant, kan het materiaal kromtrekken en gaan schotelen. Dit kan esthetische problemen veroorzaken en in het geval van vloeren of deuren ook functionele problemen, zoals kieren of klemmende delen. Schotelen kan ook voorkomen bij cementgebonden dekvloeren door ongelijkmatige uitdroging en krimp, waardoor de randen van de vloer opkrullen.
Oorzaken en preventie bij hout
De belangrijkste oorzaak van schotelen bij hout is een verandering in het vochtgehalte, vaak als gevolg van schommelingen in temperatuur en luchtvochtigheid. Te droge lucht, met name in de winter door verwarming, kan ervoor zorgen dat hout krimpt en kan leiden tot schotelen. Te hoge luchtvochtigheid kan juist uitzetting veroorzaken, wat ook tot schotelen kan leiden. Daarnaast kan de manier van zagen van het hout invloed hebben op de gevoeligheid voor schotelen; dosse gezaagd hout, waarbij de groeiringen voornamelijk in de breedterichting liggen, heeft meer neiging tot schotelen. Ook de breedte van houten planken speelt een rol; bredere planken hebben meer kans om te schotelen. Om schotelen bij hout te voorkomen, is het belangrijk om te zorgen voor een stabiele luchtvochtigheid, idealiter tussen de 50% en 60%. Ventileren kan helpen om de luchtvochtigheid te reguleren. Bij het verlijmen van houten panelen kan het 'hart om en om' verlijmen van lamellen de kans op schotelen verkleinen. Bij het monteren van houten delen, zoals dekplanken, kan het monteren met de hartzijde naar boven bijdragen aan een bollere vervorming bij droging in plaats van hol. Bij zwevend gelegde massief houten vloeren kunnen spanveren tijdelijk verwijderd worden als de vloer bol gaat staan door te hoge luchtvochtigheid.
Schotelen bij dekvloeren
Bij cementgebonden dekvloeren ontstaat schotelen door ongelijkmatige uitdroging en de daarmee samenhangende krimp. De bovenzijde van de dekvloer droogt sneller dan de onderzijde, wat een verschil in krimp veroorzaakt en ervoor zorgt dat de dekvloer aan de randen omhoog krult. Een matige hechting met de onderliggende vloer kan dit effect verergeren. Anhydriet gietdekvloeren krimpen nauwelijks, waardoor schotelen minder waarschijnlijk is.
Vergelijkbare termen
Kromtrekken
Gebruikte bronnen: