Scharreren
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Scharreren is een techniek die wordt toegepast op natuursteen en metselwerk om een oppervlak te bewerken door middel van het hakken van kort naast elkaar gelegen, evenwijdige groeven.
Omschrijving
Scharreren is een bewerkingstechniek die voornamelijk wordt gebruikt bij natuursteen en historisch metselwerk om het oppervlak een specifieke textuur te geven of te effenen. Bij deze methode worden met een beitel, zoals een scharreerbeitel of ceseel, kort naast elkaar liggende evenwijdige groeven in het materiaal gehakt. De groeven hoeven hierbij niet in elkaars verlengde te liggen. Vroeger werd scharreren handmatig gedaan met hamer en beitel, tegenwoordig kan het ook machinaal. Het resultaat van scharreren kan lijken op frijnen, een andere techniek waarbij ook groeven worden aangebracht, maar bij scharreren zijn de slagen vaak minder regelmatig en hoeven ze niet in een bewust patroon te worden gelegd. Scharreren werd in de Middeleeuwen ook gebruikt om metselwerk een minder ruw uiterlijk te geven door een dun laagje van de muur af te hakken.
Vergelijking met frijnen
Scharreren wordt vaak vergeleken met frijnen, een andere natuursteenbewerking waarbij eveneens groeven worden aangebracht. Een belangrijk verschil is dat bij frijnen de slagen doorgaans regelmatiger zijn en in elkaars verlengde liggen, vaak in een bewust patroon. Scharreren werd vroeger beschouwd als een manier om een ruw vlak te effenen voordat het eventueel werd geschuurd en gefrijnd. Bij scharreren moest de beitel dieper worden aangelegd dan bij frijnen om sporen van eerdere bewerkingen te verwijderen. De richting van de slagen bij scharreren was minder gebonden aan een vast patroon en afhankelijk van de positie van de steenhouwer.
Toepassing op metselwerk
Vanaf de Middeleeuwen werd scharreren ook toegepast op metselwerkgevels. Hierbij werd met een beitel een dun laagje van het muurwerk afgehakt om oneffenheden, zoals plooien in de klei van de bakstenen, te verwijderen en de gevel een gladder aanzien te geven. Soms zijn de sporen van deze beitelbewerking nog zichtbaar op historische gevels.
Vergelijkbare termen
Harken
Gebruikte bronnen: