Rivierdijken
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een rivierdijk is een opgeworpen wal langs een rivier die dient als waterkering om het achterliggende land te beschermen tegen overstromingen bij hoge waterstanden.
Omschrijving
Rivierdijken zijn essentiële waterbouwkundige constructies in rivierlandschappen. Ze fungeren als een barrière die het water van de rivier, met name bij hoge afvoeren, binnen het stroomprofiel houdt en zo het achterland met woongebieden, landbouwgrond en infrastructuur beschermt tegen overstromingen. Rivierdijken worden traditioneel opgebouwd uit grond en klei, maar kunnen versterkt worden met diverse materialen, zoals steen, asfalt of gras, om erosie tegen te gaan. Moderne dijken hebben vaak een taludhelling van 1:3 aan zowel de land- als de waterzijde. Het ontwerp, de aanleg en het voortdurende onderhoud van rivierdijken zijn cruciaal voor de waterveiligheid. Ze worden in Nederland beschouwd als primaire waterkeringen langs de grote rivieren.
Soorten rivierdijken
Binnen de categorie rivierdijken kennen we onder andere de winterdijk (ook wel bandijk genoemd) en de zomerdijk. De winterdijk is de hoogste dijk en is ontworpen om het land te beschermen bij zeer hoge waterstanden die met name in de winter voorkomen. De zomerdijk is lager en houdt de rivier binnen de bedding bij normale, lagere waterstanden, vaak in de zomermaanden. De uiterwaarden, gelegen tussen de zomer- en winterdijk, lopen bij hoge waterstanden onder water.
Materialen en constructie
Historisch werden rivierdijken veelal opgebouwd uit zand, modder en klei. Oudere dijken konden ook veen bevatten, wat echter gevoelig is voor uitdroging en scheurvorming. Tegenwoordig worden dijken vaak verstevigd en verbreed. De opbouw kan bestaan uit een kern met een afdekking van erosiebestendig materiaal. Naast traditionele bekleding met gras, klei of steen, wordt in het kader van dijkversterking en klimaatverandering ook gekeken naar het gebruik van ondoordringbare materialen zoals beton en staal, soms in combinatie met damwanden, om de dijk sterker te maken zonder deze noodzakelijk te verbreden.
Vergelijkbare termen
Dijklichaam
Gebruikte bronnen: