Revolutiebouw
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Revolutiebouw verwijst naar grootschalige, vaak speculatieve woningbouw van matige tot slechte kwaliteit, met name in de periode 1870-1900, als reactie op snelle bevolkingsgroei in steden.
Omschrijving
Aan het einde van de negentiende eeuw was er door de industrialisatie en trek naar de steden een enorme bevolkingstoename, wat leidde tot grote woningnood. Particuliere financiers en onbekwame ondernemers zagen hierin een kans om snel en goedkoop grote hoeveelheden woningen te bouwen, met winstoogmerk als voornaamste drijfveer. Dit resulteerde in de bouw van omvangrijke nieuwe wijken, vaak zonder gedegen planning of oog voor de lange termijn en woonomstandigheden. De kwaliteit van de gebruikte materialen en de bouwkundige uitvoering lieten vaak te wensen over, met als gevolg bouwkundig slechte huizen. De term 'revolutiebouw' ontstond vanwege de revolutionaire snelheid en schaal waarop gebouwd werd, maar is synoniem geworden voor slecht gebouwde huizen.
Kenmerken en Problemen
Kenmerkend voor revolutiebouw uit het einde van de 19e eeuw was het gebruik van goedkope materialen zoals te nat hout, slechte mortel, niet doorbakken stenen en verf op basis van water en krijt. Funderingen waren vaak onvoldoende, waarbij soms minder heipalen werden gebruikt dan voorgeschreven of kortere paalstukken aan vloerbalken werden gehangen. De woningen werden dicht op elkaar gebouwd, vaak in drie of vier lagen gestapeld, met krappe trappenhuizen, kleine kamers en slechte geluidsisolatie. Soms stortten woningen zelfs al tijdens de bouw in. Dit leidde tot ongezonde en benauwde woonomstandigheden.
Periode en Gevolg
De periode van revolutiebouw wordt voornamelijk geplaatst tussen 1870 en 1900. Deze speculatieve bouwpraktijk kwam mede op gang doordat banken vanaf circa 1870 bereid waren woningbouw te financieren met krediethypotheken, wat speculanten aantrok. De drang naar snelle winst en het gebrek aan regelgeving leidden tot de slechte kwaliteit van de woningen. Pas met de Woningwet van 1901 kwam hier verandering in, doordat gemeenten meer zeggenschap kregen over bouwplannen en toezicht konden houden op de uitvoering, met meer aandacht voor de gezondheid van de bewoners en de kwaliteit van de woningen. Naast de periode eind 19e eeuw wordt de term revolutiebouw soms ook gebruikt voor de snelle, gestandaardiseerde en grootschalige woningbouw in de periode 1950-1970, ten tijde van de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog, hoewel de kenmerken en oorzaken deels verschilden. Prefabricage speelde een rol in de wederopbouw, zoals te zien is in de Baksteen Montage Bouw (B.M.B.) systemen in de late jaren veertig.
Vergelijkbare termen
Prefab
Gebruikte bronnen: