Puibalk
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een puibalk is een zware balk boven een pui die dient om het bovendeel van een gevel te dragen en de onderpui te overspannen.
Omschrijving
De pui is het onderste deel van een gevel, vaak afwijkend in materiaal of invulling en met raam- en deurkozijnen. Een puibalk vervult dezelfde functie als een latei, maar bevindt zich specifiek boven een pui. Waar bij een normale gevel muurdammen en kozijnen met lateien voldoende draagkracht bieden, is bij puien met veel glas, zoals vaak bij winkelpanden, extra ondersteuning nodig. De puibalk biedt hiervoor een oplossing. Vroeger werden puibalken veelal uit hout vervaardigd, later werden steeds vaker stalen I-profielen toegepast. Deze stalen balken reiken meestal over vrijwel de gehele breedte van de pui. Soms werd de gevel boven de puibalk 'op vlucht' gebouwd, wat betekent dat deze iets naar buiten helt, mogelijk ter bescherming tegen hemelwater of uit esthetische overwegingen.
Materialen en uitvoering
Historisch werden puibalken gemaakt van hout. Na het midden van de 19e eeuw werden ze vaker uitgevoerd als stalen I-profielen. Deze stalen puibalken werden in het begin soms nog bedekt met een houten lijst, een zogenaamde puilijst, die ook als versiering kon dienen. In het lijf (het verticale deel) van de stalen I-balken werden soms rozetten aangebracht als decoratie. Bij houten puibalken kwamen versieringen voor als lijsten van natuursteen of hout boven en voor de balk, of als gesneden decoraties in het hout zelf. Ook natuursteen en gietijzer werden voor puilijsten gebruikt. Bij historische houten puien werden verbindingen vaak gemaakt met pen-en-gatverbindingen en houten toognagels. Soms waren de puibalken voorzien van inkepingen waar kinderbalkjes van de vloerconstructie op rustten.
Puibalk versus latei
De puibalk heeft dezelfde dragende functie als een latei: het overspannen van een opening in metselwerk en het dragen van de constructie erboven. Het verschil ligt in de locatie; een puibalk wordt specifiek toegepast boven een pui, het onderste, vaak van de rest afwijkende, deel van een gevel waarin zich grote openingen zoals winkelpuien bevinden. Een rechthoekige gewapend betonnen balk met deze functie boven een pui zou waarschijnlijk simpelweg als latei worden aangeduid.
Vergelijkbare termen
Latei
Gebruikte bronnen: