Pozzolaan
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Pozzolaan is een natuurlijk of kunstmatig materiaal dat in fijnverdeelde vorm in aanwezigheid van water reageert met calciumhydroxide tot verbindingen met bindende eigenschappen.
Omschrijving
Puzzolanen zijn silica- of silica- en aluminarijke materialen. Ze vertonen in fijnverdeelde vorm en in aanwezigheid van water een chemische reactie met calciumhydroxide (gebluste kalk), wat resulteert in cementachtige verbindingen met bindende eigenschappen. Deze reactie staat bekend als de pozzolaanreactie en draagt bij aan de sterkte en duurzaamheid van beton en mortel. In tegenstelling tot hydraulische bindmiddelen reageren puzzolanen niet zelfstandig met water, maar hebben ze kalk nodig voor de hydratatie. Dit proces resulteert onder andere in de vorming van calciumhydrosilicaten (C-S-H) en calciumhydroaluminaten (C-A-H), die de mortel versterken en de weerstand tegen water en externe invloeden verbeteren.
Soorten Pozzolanen
Natuurlijke pozzolanen zijn onder meer vulkanische as, tufsteen (tras) en puzzolane aarde. Kunstmatige of industriële pozzolanen zijn bijproducten zoals vliegas (afkomstig van kolengestookte elektriciteitscentrales), siliciumhoudende en calciumhoudende vliegas, gemalen gegranuleerde hoogovenslak (GGBS), metakaolien (gecalcineerde klei) en gebrande leisteen. Ook gemalen baksteen en dakpannen kunnen als puzzolaan dienen. De reactiviteit van puzzolanen kan variëren, waarbij metakaolien en silica fume over het algemeen reactiever zijn dan vlieas, hoogovenslak, puzzolane aarde, tras en baksteenstof.
Toepassingen en Voordelen
Puzzolanen worden toegevoegd aan cement en beton om de eigenschappen te verbeteren en de duurzaamheid te vergroten. Ze kunnen portlandcement gedeeltelijk vervangen, wat leidt tot een lagere CO₂-uitstoot omdat de productie van cement veel CO₂ genereert. Door puzzolanen toe te voegen, vermindert de porositeit van het beton, waardoor het beter bestand is tegen chemische aantasting, zoals door sulfaten en chloriden, en waterindringing. Dit draagt bij aan een langere levensduur van constructies. Het gebruik van puzzolanen kan ook bijdragen aan verminderde scheurvorming en een lagere warmteontwikkeling tijdens het uitharden van beton. Historisch gezien werden puzzolanen, zoals vulkanische as uit de regio rond Napels (Pozzuoli), al door de Romeinen gebruikt voor de bouw van duurzame constructies, waaronder het Pantheon. Moderne toepassingen zijn te vinden in hoogwaardig beton voor diverse constructies en bij de restauratie van historische gebouwen.
Vergelijkbare termen
Vliegas
Gebruikte bronnen: