Portaal
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een portaal is in de bouwkunde een constructie die bestaat uit verticale stijlen en een horizontale ligger, vaak toegepast om openingen te overspannen of als dragend element in constructies.
Omschrijving
In de bouwkunde wordt met een portaal een specifieke constructievorm aangeduid. Deze bestaat in essentie uit twee verticale elementen, stijlen of kolommen genoemd, en een horizontaal element, de ligger of bovenregel, die hierop rust of eraan is bevestigd. Deze constructie is ontworpen om belastingen op te vangen en te verdelen, waardoor grotere overspanningen mogelijk worden zonder tussenliggende ondersteuningen. Portalen worden vaak toegepast boven openingen in dragende muren, zoals deuren of poorten, om het gewicht van de constructie erboven te dragen. Daarnaast vormen portaalconstructies de basis voor veel hallen en industriële gebouwen, waarbij ze zorgen voor stabiliteit en de draagconstructie van het dak vormen. Ze kunnen worden uitgevoerd in verschillende materialen zoals staal, beton of gelamineerd hout, afhankelijk van de vereiste sterkte, overspanning en esthetische wensen.
Portaalspant
Een portaalspant is een specifieke toepassing van de portaalconstructie, veelal gebruikt voor hallen. Het kenmerkt zich door de portaalvorm met een horizontale bovenregel en verticale stijlen. Portaalspanten maken grote overspanningen mogelijk en worden daarom toegepast in diverse soorten industriële gebouwen. Ze kunnen uitgevoerd zijn als vollewandconstructie of als vakwerkconstructie en worden gemaakt van materialen zoals staal, gewapend beton, hout of gelamineerd hout.
Historische en andere betekenissen
Historisch gezien had het woord 'portaal' in het Middelnederlands de betekenis van zuilengang of voorhof. Het is ontleend aan het Oudfranse 'portal', wat '(monumentale) poort' betekende. Naast de bouwkundige betekenis kan 'portaal' ook verwijzen naar een onmiddellijk aan een ingang grenzende ruimte waardoor men een gebouw binnengaat, of in de samentrekking 'trapportaal' naar de open ruimte of gang bij een trap. In bredere zin kan 'portaal' ook slaan op bijvoorbeeld een webpagina die als 'toegangspoort' dient (informatica) of als onderdeel van benamingen zoals portaalkraan of bovenleidingsportaal.
Vergelijkbare termen
Spant
Gebruikte bronnen: