Pokhout
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Pokhout is een zeer harde, zware en zelfsmerende tropische houtsoort, voornamelijk afkomstig van bomen uit het geslacht *Guaiacum*.
Omschrijving
Pokhout is historisch gezien een belangrijke houtsoort, bekend om zijn uitzonderlijke dichtheid, hardheid en slijtvastheid. Het bevat natuurlijke oliën en harsen (tot wel een kwart van het droge gewicht) die het hout zelfsmerend maken. Deze eigenschap maakte het bijzonder geschikt voor toepassingen met bewegende delen waar smering essentieel was, zoals in scheepsaslagers, katrollen, lagers in windmolens en aslagertjes in de diamantindustrie. Het kernhout heeft een donker groenbruine tot bijna zwarte kleur, soms met gele strepen, en het spint is vuilgeel. Pokhout zinkt in water vanwege de hoge volumieke massa (1150-1350 kg/m³ bij 12% vocht).
Botanische Herkomst en Bescherming
De belangrijkste bronnen van pokhout zijn de soorten *Guaiacum officinale* en *Guaiacum sanctum*. Deze bomen zijn inheems in het Caribisch gebied en het noorden van Zuid-Amerika, waaronder Colombia en Venezuela. Vanwege overexploitatie zijn alle *Guaiacum*-soorten opgenomen in Bijlage II van CITES (Convention on International Trade in Endangered Species), wat betekent dat export alleen met de benodigde vergunningen is toegestaan. *Guaiacum sanctum* staat tevens te boek als 'gevoelig' (Near Threatened) op de Rode Lijst van IUCN.
Toepassingen en Bewerkbaarheid
Naast scheepvaart en molenbouw werd pokhout historisch gebruikt voor diverse objecten die sterkte en duurzaamheid vereisten, zoals vijzels, hamerkoppen voor plaatwerkers, mesheften en draaiwerk. Ook werd het toegepast in cricket *bails*, bowls en croquetmallets. De hardheid van pokhout maakt bewerking met handgereedschap en machines zeer moeilijk; vaak is gereedschap voor metaal nodig. Bij schaven wordt een kleine snijhoek van 15° aanbevolen. Voorboren is noodzakelijk bij spijkeren en schroeven. Hoewel het hout zich uitstekend laat draaien en glad afwerken, vereist lijmen een voorbehandeling. Vanwege de zelfsmerende eigenschappen is oppervlakteafwerking echter niet altijd nodig. Tegenwoordig wordt pokhout ook gebruikt voor decoratieve doeleinden en muziekinstrumentenonderdelen, zoals voor strijkstokken.
Vergelijkbare termen
Keruing
Gebruikte bronnen: