Plooien
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
In de bouwkunde kan 'plooien' verwijzen naar het gecontroleerd buigen of vervormen van materialen zoals metaal en vezelcement, of naar onbedoelde vervormingen zoals in dakbedekking of klei voor bakstenen.
Omschrijving
Het begrip 'plooien' binnen de bouwkunde kent meerdere toepassingen en betekenissen, afhankelijk van het materiaal en de context. Enerzijds wordt plooien gebruikt als een bewerkingstechniek, met name bij metalen zoals staal en aluminium, en bij vezelcementplaten. Hierbij wordt het materiaal opzettelijk in een gewenste vorm gebogen met behulp van gespecialiseerde machines zoals kantbanken of plooibanken. Dit 'zetten' of 'kanten' van metaal is cruciaal voor het vervaardigen van onderdelen voor constructies, gevels en dakafwerkingen, en maakt het mogelijk om complexe vormen te creëren. Het kan helpen het aantal lasverbindingen te beperken en materiaalverlies te voorkomen. Anderzijds kan 'plooien' ook duiden op ongewenste rimpels of vouwen die ontstaan in materialen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij dakbedekking, waar plooien de waterafvoer kunnen belemmeren en tot scheurvorming kunnen leiden. Bij de productie van handgevormde bakstenen kan het oppervlak onregelmatigheden en plooien vertonen als gevolg van het vormproces. Ook bij het plooien van wapeningsstaal is nauwkeurigheid vereist om buigscheuren te voorkomen, waarbij de minimale buigstraal afhankelijk is van de staafdiameter en andere factoren.
Toepassingen en Technieken
Het plooien van metalen platen wordt op maat gedaan en kan complex zijn. Gespecialiseerde bedrijven beschikken over machineparken met kantbanken en plooibanken die lengtes tot wel 9144 mm en diktes tot 30 mm of meer kunnen verwerken, met perskrachten tot wel 1000 ton. Nauwkeurigheid is essentieel en wordt soms gewaarborgd met optische hoekmetingen of lasertechnologie. Naast metalen is het ook mogelijk om natte vezelcementplaten te plooien om specifieke vormen te realiseren. Bij wapeningsstaal wordt plooien, ook wel buigen genoemd, uitgevoerd met buigijzers of gespecialiseerde plooimachines om staven of netten in de gewenste vormen te krijgen voor betonconstructies.
Plooien als ongewenst verschijnsel
In de constructieleer kan plooien duiden op het plaatselijk opbollen van een vlak onder drukspanningen, waarbij het materiaal plastisch vervormt. Dit kan constructietechnisch worden voorkomen door het plooivlak te versterken. Bij dakbedekking vormen plooien een gebrek dat kan leiden tot slechte waterafvoer en potentieel scheurvorming. Ook bij het handmatig vormen van bakstenen ontstaan er kenmerkende plooien en nerven op het oppervlak.
Vergelijkbare termen
Vouwen
Gebruikte bronnen: