Pijler
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een pijler is een rechtopstaand bouwelement dat dient als forse, vrijstaande drager van bovenliggende constructies zoals bogen, balken, platen, hoofdgestellen of gewelven.
Omschrijving
Pijlers hebben doorgaans een vierkante of rechthoekige doorsnede. Hoewel de term 'pijler' in de huidige bouwtechniek ruimer wordt gebruikt voor pilaarvormige dragers bij bruggen en grote gebouwen, ongeacht hun grondvlakvorm, wordt een ronde pijler bij gebouwen meestal een zuil genoemd. Pijlers kunnen, net als zuilen, voorzien zijn van een basement (voetstuk) en een kapiteel (bekroning). In tegenstelling tot veel zuilen vertonen pijlers en pilasters meestal geen verjonging (afname in omvang naar boven toe).
Toepassing en Materialen
Pijlers worden veel toegepast als ondersteuningsconstructie bij bruggen en soortgelijke kunstwerken zoals viaducten. Ze fungeeren als vrijstaande dragers en worden vrijwel altijd gebouwd op een fundering om verticale krachten van het gewicht van de constructie en nuttige belasting over te brengen naar de ondergrond. Vroeger werden pijlers gemaakt van metselwerk of natuursteen, maar tegenwoordig wordt vaak gewapend beton of staal gebruikt. Beton wordt vaker toegepast omdat het hogere drukkrachten kan opvangen en beter bestand is tegen corrosie, bijvoorbeeld door zout water. Bij bruggen rusten de hoofdliggers boven op de pijler.
Verschil met Zuilen en Pilasters
In de bouwkunde wordt onderscheid gemaakt tussen pijlers en zuilen op basis van hun vorm. Een zuil is een ronde (cilindrische) drager, terwijl een pijler doorgaans een vierkante of rechthoekige doorsnede heeft. Een pilaster, ook wel halfzuil of muurpijler genoemd, is een iets uitspringende 'halve' pilaar tegen een muur. Pilasters kunnen zowel een decoratieve als een constructieve functie hebben, bijvoorbeeld ter ondersteuning van een boog.
Alternerend Stelsel
In de architectuur, met name bij kerken, komt het alternerend stelsel voor. Dit is een regelmatige afwisseling van zware pijlers en lichtere zuilen (of zware en lichte pijlers) in een gebouw om de krachten van bijvoorbeeld de middenbeuk en zijbeuken goed te verdelen. Dit systeem draagt niet alleen bij aan de constructieve stabiliteit, maar zorgt ook voor een ritmiek in de kolommenrij.
Vergelijkbare termen
Kolom
Gebruikte bronnen: