Philibertspant
Laatst bijgewerkt: 27-12-2025
Definitie
Een Philibertspant, ook bekend als schenkelspant, is een gebogen dakspant dat is opgebouwd uit aaneengeschakelde 'kromme' houten delen, vaak planken die kantstaand op elkaar zijn genageld of gekoppeld.
Omschrijving
Het Philibertspant is een constructie die zijn naam dankt aan de Franse bouwmeester Philibert de l'Orme (1512-1577), die deze methode bedacht om grote overspanningen en vrije hoogtes in daken te realiseren. Traditioneel wordt een Philibertspant vervaardigd door meerdere, gebogen gezaagde planken van grenen of vurenhout met hun smalle kant ("kantstaand") op elkaar te spijkeren of te deuvelen. Door de naden tussen de planken te laten verspringen, wordt de constructie sterker en minder gevoelig voor breuk dan wanneer een enkele dikke balk in een boogvorm zou worden gezaagd. Deze methode bood voordelen zoals het overbruggen van grote ruimten, een grotere vrije hoogte onder de kap, en verminderde zijdelingse druk op muren. Een nadeel is echter de hoeveelheid houtverlies door het zagen van de gebogen vormen en de arbeidsintensiviteit van het proces. Het Philibertspant werd toegepast in diverse gebouwen zoals huizen, pakhuizen, scholen en kazernes en vormde de voorloper van het gelamineerde spant.
Constructie en Materialen
De constructie van een Philibertspant vereist het zagen van "kromme" houten delen, vaak planken, die vervolgens zorgvuldig op elkaar worden bevestigd. Oorspronkelijk werden hiervoor korte planken gebruikt die op elkaar werden gespijkerd of met bouten en beugels werden geklemd. Het is cruciaal dat de planken 'kantstaand' worden geplaatst, wat betekent dat de smalle kant zichtbaar is wanneer men in het midden van de boog staat. De dikte van het spant kan variëren van twee tot meerdere planken, waarbij de verspringende naden de stabiliteit verhogen. Hoewel effectief, leidde het zagen van de gebogen vormen tot aanzienlijk houtverlies en maakte het de productie arbeidsintensief. Als opvolger van het Philibertspant wordt het gelamineerde spant gezien, waarbij de planken in de juiste vorm worden gebogen en gelijmd.
Gebruikte bronnen: