Pendentieven
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een pendentief is een boldriehoek of holle gewelfzwik die de overgang vormt tussen de hoeken van een vierkante of veelhoekige ruimte en een ronde koepel of gewelf erboven.
Omschrijving
Pendentieven zijn bouwkundige elementen die worden toegepast om de overgang te realiseren van een vierkante of veelhoekige plattegrond naar een ronde koepel of gewelf. Ze hebben de vorm van een sferische driehoek en verdelen de druk van de koepel over de dragende muren of pijlers. Pendentieven worden vaak aangetroffen in historische architectuur, met name in de Byzantijnse bouwkunst, de Renaissance en de Barok.
Functie en Toepassing
De primaire functie van een pendentief is het opvangen en overbrengen van de neerwaartse druk van een koepel naar de onderliggende, meestal vierkante, constructie. Door de toepassing van pendentieven wordt een vloeiende overgang gecreëerd van het vierkante grondvlak naar de ronde basis van de koepel. Ze zijn essentieel voor de stabiliteit van koepelconstructies op niet-ronde plattegronden. Pendentieven worden vaak aangetroffen in de viering van kerken, waar een koepel boven de kruising van schip en transept geplaatst wordt.
Verschil met tromp
Een alternatief voor het pendentief is de tromp. Een tromp is ook een overgangselement tussen een vierkante onderbouw en een ronde of veelhoekige koepel, maar is meer te beschouwen als een 'inwendig pendentief'. Waar pendentieven sferische driehoeken zijn, kan een tromp ook gevormd worden door uitkragende bakstenen lagen of een half koepeltje.
Gebruikte bronnen: