Peilmerk
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een peilmerk is een vast referentiepunt, zoals een bout of ingemetselde steen, met een bekende hoogte ten opzichte van een referentieniveau zoals het Normaal Amsterdams Peil (NAP).
Omschrijving
Peilmerken worden gebruikt in de bouw en landmeetkunde om nauwkeurige hoogtemetingen te kunnen uitvoeren. Ze dienen als vaste punten van waaruit hoogteverschillen worden bepaald voor bijvoorbeeld de aanleg van infrastructuur, de bouw van gebouwen of het controleren van waterstanden. In Nederland beheert Rijkswaterstaat een netwerk van ongeveer 35.000 NAP-peilmerken die verankerd zijn in stabiele objecten zoals bruggen, viaducten en gebouwen. Deze peilmerken, vaak herkenbaar als bronzen boutjes met het opschrift NAP, maken het mogelijk om overal in Nederland hoogtes te relateren aan het NAP. Vanwege bodembewegingen wordt de hoogte van de meeste peilmerken periodiek opnieuw bepaald door Rijkswaterstaat.
Toepassingen
Peilmerken zijn essentieel voor diverse toepassingen. Ze worden gebruikt bij het in kaart brengen van hoogteverschillen voor bouw- en landmeetkundige werkzaamheden. Specifiek in Nederland worden NAP-peilmerken ingezet voor het bepalen van waterstanden, het controleren van de hoogte van bouwwerken, en bij het plannen van bouwwerkzaamheden. Ook zijn ze van belang voor waterbeheer en het bestuderen van bodembeweging. Het gebruik van peilmerken zorgt voor nauwkeurige metingen die cruciaal zijn voor de stabiliteit van constructies en bescherming tegen wateroverlast.
Soorten en kenmerken
Peilmerken kunnen verschillende fysieke vormen hebben, variërend van eenvoudige markeringen tot speciaal ontworpen punten. In Nederland zijn NAP-peilmerken vaak uitgevoerd als bronzen boutjes met het opschrift NAP. Deze worden aangebracht in stabiele constructies zoals muren, bruggen, en viaducten. Naast zichtbare peilmerken zijn er ook ondergrondse peilmerken. Een ander type meetpunt dat soms verward wordt met hoogtebouten zijn meetspijkers (ook wel meetnagel of kernnetbout genoemd), die worden gebruikt voor landmeting en niet primair voor NAP-hoogtemeting, hoewel hun NAP-hoogte wel kan worden bepaald. Het 'peil' op een bouwtekening verwijst naar het nul-niveau van de vloer van waaruit hoogtes in een gebouw worden bepaald.
Vergelijkbare termen
Referentiepunt
Gebruikte bronnen: