Patroon
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een patroon in bouwkunde en architectuur is een herhaling van eenheden of elementen die samen een groter geheel vormen, vaak met esthetische en soms ook constructieve doeleinden.
Omschrijving
Patronen worden in de bouw op diverse manieren toegepast. Bij metselwerk bepaalt het metselverband, oftewel de manier waarop stenen worden gerangschikt, niet alleen de stevigheid van de muur, maar ook de uitstraling ervan. Voorbeelden van metselverbanden zijn halfsteensverband, kruisverband, Vlaams verband, kettingverband, blokverband en wildverband. Ook bij het leggen van tegels speelt het patroon een belangrijke rol voor de sfeer en ruimtelijkheid van een ruimte. Populaire tegelpatronen zijn onder andere volsteenverband (of kruisverband), halfsteenverband (of metselverband), diagonaalverband, visgraatverband en wildverband. Naast metsel- en tegelwerk kunnen patronen ook voorkomen in gevelbekleding, vloeren, plafonds en andere bouwcomponenten. Het principe van patronen is breder dan alleen zichtbare herhaling; in de architectuur kan het ook verwijzen naar herbruikbare constructies of ontwerpoplossingen die zich bewezen hebben. Dit architectonische patroonbegrip werd geïntroduceerd door Christopher Alexander.
Metselverbanden
Metselverbanden zijn specifieke patronen waarin bakstenen worden gerangschikt om muren te bouwen. Deze verbanden dragen bij aan zowel de stabiliteit als de esthetiek van de muur. Veelgebruikte metselverbanden zijn onder andere halfsteensverband, waarbij elke rij stenen de voegen van de onderliggende rij met een halve steen overlapt voor een klassieke en stevige muur; kruisverband, dat afwisselend hele en halve stenen gebruikt voor extra kracht en een symmetrische look; en Vlaams verband, waarbij strek- en kopstenen elkaar afwisselen in dezelfde rij, vaak te zien bij historische gebouwen.
Tegelpatronen
Bij het leggen van tegels zijn er diverse patronen mogelijk die de sfeer en ruimtelijkheid van een ruimte beïnvloeden. Het volsteenverband, ook wel kruisverband genoemd, plaatst tegels recht naast en onder elkaar voor strakke, gelijkmatige lijnen. Halfsteenverband, of metselverband, is populair bij wandtegels, waarbij de voegen telkens om een halve tegellengte verspringen. Andere patronen zijn diagonaalverband, waarbij tegels onder een hoek van 45 graden worden gelegd, en visgraatverband, dat met langwerpige tegels een zigzagpatroon creëert.
Vergelijkbare termen
Motief
Gebruikte bronnen: