Ornament
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een ornament is een decoratief element in de bouwkunde dat wordt gebruikt om een gebouw of bouwdeel te verfraaien, zonder een constructieve functie te hebben.
Omschrijving
Ornamenten zijn versieringselementen die als doel hebben een voorwerp, gebouw of delen daarvan op te luisteren. Ze kunnen een symbolische, esthetische of maatschappelijke functie hebben en de beschouwer een mededeling doen, gedachten opwekken of een gevoel geven. De vorm van het ornament kenmerkt zich vaak door stilering, symmetrie en herhaling van een motief. Motieven kunnen ontleend zijn aan geometrische vormen, natuurvormen (planten, dieren, mens), kunst en nijverheid (trofeeën, emblemen, familiewapens).
Toepassing en materialen
Ornamenten werden traditioneel toegepast op diverse bouwelementen zoals pilaren, kapitelen, architraven, consoles, friezen, kroonlijsten, korbelen, moerbalken, trappen, lambriseringen en deuren. Vroeger werden ze vervaardigd door ornamentsnijders uit materialen zoals zacht gesteente, hout, been en ivoor. Tegenwoordig kunnen ornamenten ook machinaal of met 3D-printing technieken worden gemaakt. Lijsten, hoekornamenten, rozetten en consoles zijn voorbeelden van veelvoorkomende ornamentvormen.
Historische context
Ornamenten zijn al sinds de oudheid aanwezig in verschillende culturen. De oude Grieken ontwikkelden veel nieuwe vormen van ornamentiek die zich verspreidden. In het Westen bleven Romeinse vormen van Griekse ornamentiek lange tijd in gebruik. Na een periode met Gotische vormen, kwamen deze sterk terug in de Renaissance. De 17e eeuw kende de term 'versierselen'. In de 18e eeuw werden tuitgevels soms versierd om huizen statiger te maken. In de huidige tijd verandert het ornament van materiaal, vorm en functie door onder meer duurzaamheidseisen en nieuwe technieken.
Vergelijkbare termen
decoratie
Gebruikte bronnen: