Ophaalbrug
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een ophaalbrug is een beweegbare brug waarbij het brugdek, ook wel het val genoemd, om een horizontale as draait om scheepvaartverkeer door te laten.
Omschrijving
De ophaalbrug is een type beweegbare brug dat historisch is ontstaan uit de valbrug. Bij een ophaalbrug draait het brugdek ('val') om een horizontale as naar boven. Om dit mogelijk te maken en te vergemakkelijken, beschikt de ophaalbrug over contragewichten, vaak geplaatst in een ballastkist. Deze contragewichten zorgen ervoor dat de brug in balans is, waardoor er minder energie nodig is om de brug te openen en te sluiten. Boven het scharnierpunt van het brugdek staat een portaal, de hameipoort, waaraan een draaiende arm, de balans, is bevestigd. De ballastkist hangt aan de ene kant van de balans en de andere kant is verbonden met het brugdek. Als de brug opengaat, bewegen de ballast en het brugdek parallel. Een traditionele ophaalbrug heeft een beperkte doorrijhoogte voor het wegverkeer wanneer deze gesloten is.
Onderdelen en werking
Belangrijke onderdelen van een ophaalbrug zijn het val (brugdek), de hameipoort (het portaal), de balans (draaiende arm) en de ballastkist (met contragewicht). Het val scharniert aan de onderzijde van de hameipoort. De balans draait om een punt in de hameipoort. De ballastkist is aan de achterzijde van de balans bevestigd en het val is via stangen of kettingen met de voorzijde van de balans verbonden. Door het contragewicht blijft de brug in elke stand in evenwicht. De aandrijving kan hydraulisch (met cilinders) of mechanisch zijn (met tandheugels of krukmechanismen). Atmosferische omstandigheden zoals wind kunnen de balans beïnvloeden. Na sluiting wordt het val vergrendeld om ongewenst opwippen te voorkomen.
Varianten en toepassingen
Ophaalbruggen zijn populair in Nederland en worden vaak toegepast bij niet al te grote overspanningen waar hogere schepen moeten kunnen passeren. Er bestaan verschillende varianten, zoals enkel- of dubbeldraaiende bruggen met één of twee afzonderlijke brugdekken. Ook zijn er uitvoeringen met een diagonaal brugdek en slechts één hameistijl. Het 'Amsterdamse type' ophaalbrug kenmerkt zich door het draaipunt van de balans dat zich recht boven de kolom bevindt. Ophaalbruggen kunnen, mits goed uitgebalanceerd, met relatief kleine kracht worden geopend en gesloten.
Vergelijkbare termen
Basculebrug
Gebruikte bronnen: