Neostijlen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Neostijlen zijn bouwstijlen die teruggrijpen op eerdere architectuurperioden, zoals de gotiek, renaissance en barok.
Omschrijving
Vanaf circa 1800 kwamen de neostijlen op in de architectuur, en ze domineerden een groot deel van de 19e eeuw (ongeveer 1800-1915). Dit tijdperk wordt ook wel historisme genoemd. Architecten lieten zich inspireren door historische voorbeelden en pasten elementen uit het verleden toe in nieuwe gebouwen. Hoewel men teruggrijpt op oude vormen, worden moderne bouwtechnieken en materialen gebruikt, zoals machinaal vervaardigde bakstenen. Kenmerkend is dat de keuze voor een bepaalde neostijl soms werd afgestemd op de functie van het gebouw; zo werd neoclassicisme vaak gebruikt voor overheidsgebouwen en neogotiek voor kerken. Naast de afzonderlijke neostijlen, zoals neogotiek, neorenaissance en neoclassicisme, kwam ook het eclecticisme voor, waarbij elementen uit verschillende stijlen werden gecombineerd.
Voorbeelden van Neostijlen
Enkele bekende neostijlen zijn: Neoclassicisme (circa 1770-1840, met latere toepassingen tot in de twintigste eeuw): geïnspireerd op de klassieke oudheid (Griekse en Romeinse bouwkunst), kenmerkend door eenvoud, symmetrie en klassieke elementen zoals zuilen en frontons.
Neogotiek (vanaf circa 1740, met een bloei in de 19e eeuw): een herleving van de middeleeuwse gotische bouwkunst, vaak toegepast bij kerken en gekenmerkt door spitsbogen, pinakels en steunberen.
Neorenaissance (circa 1870-1900/1915): gebaseerd op de renaissance, met kenmerken zoals trapgevels, speklagen en kruiskozijnen.
Neobarok: streeft naar grootsheid en monumentaliteit met gebruik van gebogen lijnen en overdadige versieringen.
Naast deze stijlen kwamen ook neoromaanse stijlen voor.
Context en waardering
De 19e eeuwse neostijlen en het eclecticisme worden soms gezien als een reactie op de uniformiteit van modernere architectuur. Hoewel lange tijd als artistiek minder belangrijk beschouwd, wordt de esthetische waarde van neogotische architectuur inmiddels erkend. Hedendaags gebruik van klassieke elementen kan ook vallen onder postmodernisme. Nieuwbouwwoningen in historiserende stijl, die teruggrijpen op bijvoorbeeld de jaren '30 architectuur, zijn tegenwoordig populair.
Vergelijkbare termen
Historische architectuur
Gebruikte bronnen: