Morene
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een morene is een ophoping van door een gletsjer meegevoerd en afgezet puin, bestaande uit ongeconsolideerd sediment en gesteente.
Omschrijving
Morenes ontstaan door de beweging van gletsjers of ijskappen die los materiaal, zoals stenen, grind, zand en klei (keileem), opnemen en transporteren. Dit materiaal wordt afgezet langs de randen, aan het einde of onder de gletsjer naarmate het ijs smelt of zich terugtrekt. De samenstelling van morenes kan variëren van fijn, slecht gesorteerd materiaal tot grote rotsblokken. De afmetingen van morenecomplexen kunnen aanzienlijk zijn, variërend van enkele meters tot tientallen meters hoog en kilometers lang.
Soorten morenes
Er worden verschillende typen morenes onderscheiden op basis van hun positie ten opzichte van de gletsjer en hun ontstaanswijze. Voorbeelden hiervan zijn eindmorenes (gevormd aan het uiteinde van een gletsjer), zijmorenes (langs de zijkanten), grondmorenes (afgezet onder de gletsjer) en middenmorenes (ontstaan waar twee gletsjers samenkomen). Stuwwalmorenes zijn ruggen die ontstaan door de stuwing van landijs op eerder afgezet materiaal.
Morenes in Nederland
In Nederland zijn grondmorenes te vinden, met name in het noorden. Deze bestaan uit keileem, een mix van klei, leem, zand, grind en keien, meegevoerd tijdens het Saalien (een ijstijd). Keileem is slecht doordringbaar voor water en is in het verleden gebruikt bij de bouw van dijken. Op sommige plaatsen in Nederland liggen grondmorenes aan de oppervlakte en bevatten ze zwerfkeien die door gletsjers uit Scandinavië zijn getransporteerd.
Vergelijkbare termen
Glaciale sedimenten
Gebruikte bronnen: