Luikwervel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een luikwervel is een mechanisme dat dient om een luik, raam of blind in de open stand vast te zetten en te voorkomen dat het dichtslaat door bijvoorbeeld wind.
Omschrijving
Luikwervels, ook bekend als windwervels, luikvasthouders of luikvastzetters, zijn functionele onderdelen van luikbeslag. Ze worden gebruikt om geopende luiken stevig op hun plek te houden, wat schade aan zowel het luik als de gevel voorkomt. De naam 'wervel' komt van een oud woord voor 'grendel' of 'scharnier'. Luikwervels zijn vaak te vinden bij oudere gebouwen, zoals in historische binnensteden en bij boerderijen, en komen veel voor in België en zuidelijke landen.
Toepassing en Montage
Luikwervels worden ingemetseld of met schroeven aan de muur bevestigd. Ze zijn meestal zo gevormd dat het luik eroverheen kan en met een eenvoudige handgreep omhoog gezet kan worden om het luik tegen te houden, vaak op enige afstand van de muur. Bij montage in metselwerk kan een gat geboord worden waarin de pin van de luikwervel wordt geslagen, bij voorkeur met een rubberen hamer om beschadiging te voorkomen. Bij montage in hout wordt voorgeboord.
Materialen en Vormen
Traditioneel zijn luikwervels gemaakt van smeedijzer, maar tegenwoordig worden ook staal, aluminium en kunststof gebruikt. Oudere exemplaren kunnen van gietijzer zijn. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende afwerkingen, zoals zwart gecoat, zwart verzinkt, of ze kunnen geverfd worden in de kleur van het luik. Qua vorm bestaan er eenvoudige plaatjes, maar ook sierlijke varianten zoals het 'herderinnekopje' (tête de bergère) of kinderkopje. Er bestaan ook automatische luikwervels.
Vergelijkbare termen
Scharnier
Gebruikte bronnen: