Kruisbloem
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een kruisbloem is een gebeeldhouwd versieringselement in de vorm van een kruis, voornamelijk toegepast als bekroning in de gotische bouwkunst.
Omschrijving
Kruisbloemen worden gebruikt in de gotische en neogotische bouwstijl als decoratieve bekroning op diverse architectonische elementen, zoals pinakels, wimbergen, frontalen en geveltoppen. Ze bestaan doorgaans uit een versmallende stam, die rond of prismatisch kan zijn, en eindigen in een ring of bladerkrans waaruit vier knoppen of hogels lijken te ontbotten. Kruisbloemen worden gemaakt van materialen zoals steen, hout of metaal en vereisen onderhoud, aangezien ze beschadigd kunnen raken door weersinvloeden of vervuiling.
Toepassing en Vorm
Kruisbloemen worden vaak geplaatst op de top van pinakels, steile, spits toelopende torenvormige elementen die als versiering en constructieve verzwaring dienen. Ze bekronen ook wimbergen, driehoekige siergevels boven vensters en portalen, en frontalen en geveltoppen. De vormgeving van de kruisbloem sluit vaak aan bij de hogels, de bladvormige ornamenten die de zijkanten van pinakels en wimbergen versieren, maar is doorgaans rijker uitgevoerd. Een kruisbloem bestaat uit gebeeldhouwd bladwerk dat in een kruisvorm is gebundeld. Soms worden ze ook finaal of fioel genoemd.
Onderscheid met Pironnen
Het is belangrijk om kruisbloemen niet te verwarren met pironnen. Een piron is een bolvormig ornament, vaak van keramiek of metaal, dat op het uiteinde van een nok wordt geplaatst, met name waar meerdere dakvlakken samenkomen.
Vergelijkbare termen
Pinakel
Gebruikte bronnen: