Koolteer
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Koolteer is een zwarte, halfvaste tot viskeuze substantie die ontstaat als bijproduct bij de destructieve destillatie van steenkool.
Omschrijving
Koolteer is een complexe mix van organische stoffen, waaronder polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's). Vanwege de waterafstotende en hechtende eigenschappen werd koolteer in de bouw en scheepvaart traditioneel gebruikt voor diverse toepassingen, zoals het beschermen van metselwerk onder maaiveldhoogte, houten constructies en onderwaterdelen van schepen tegen water, rotting en aantasting. Het gaf metselwerk een kenmerkende zwarte, soms bobbelige, buitenhuid. In Nederland is het gebruik van PAK-houdende coatings, waaronder koolteer, sinds 1 juli 1997 verboden vanwege de kankerverwekkende eigenschappen. Bitumenverf, afkomstig uit aardolie, wordt sindsdien vaak als alternatief gebruikt en deelt veel van de waterdichtende eigenschappen van koolteer, zij het zonder de aangroeiwerende werking voor schepen.
Toepassingen (Historisch)
Vroeger werd koolteer toegepast voor het beschermen van de buitenzijde van metselwerk onder het maaiveld, zelfs na cementeren. Ook houten objecten zoals palen, schuttingen, schuren, ondergrondse tanks en onderwaterdelen van schepen werden gekoolteerd ter bescherming tegen water, verrotting en aantasting. Bij betonnen funderingen was koolteren meestal niet nodig omdat beton voldoende bescherming biedt. Koolteer werd ook gebruikt voor het onderhoud van ijzerwerk zoals muurankers.
Regelgeving en Alternatieven
Volgens de EU behoort koolteer tot de kankerverwekkende middelen vanwege de aanwezigheid van PAK's. Om deze reden zijn PAK-houdende coatings zoals koolteer in Nederland sinds 1 juli 1997 verboden. In België was koolteer in 2010 nog wel toegestaan. Bitumenverf is een veelgebruikt alternatief voor koolteer. Dit is een waterdicht product op basis van bitumen uit aardolie, dat geschikt is voor ondergrondse toepassingen en bestand is tegen zuren en basen. Andere alternatieven zijn producten op basis van bitumen, zoals OAF Scheepsteer, of moderne middelen voor waterdichting zoals Remmers Multi-Baudicht 2K (MB2K) of Aquaplan Black-Foundation.
Vergelijkbare termen
Bitumen
Gebruikte bronnen: