Klooster
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een klooster is een gebouw of complex van gebouwen dat dient als huisvesting voor een gemeenschap van mannen of vrouwen die zich hebben teruggetrokken om een religieus leven te leiden, vaak in afzondering (clausuur).
Omschrijving
Kloosters huisvesten gemeenschappen van monniken of nonnen en zijn gericht op een godsdienstig leven. De architectonische indeling van een klooster hangt af van de specifieke regels van de orde. Desondanks vertonen kloosterplattegronden door de eeuwen heen grote consistentie. De kern van een 'gemiddeld' klooster van een contemplatieve orde bestaat uit een kloosterkerk of -kapel en een pandhof, omgeven door cellen. Een belangrijk onderdeel is de kloostergang (ook wel kruisgang of pandgang genoemd), een overdekte gaanderij rond een binnenplaats (pandhof). Deze gang verbindt de verschillende vertrekken, zoals de kerk, refter, kapittelzaal en slaapzaal (dormitorium), en biedt beschutting. De pandhof, de open binnenplaats, kan een waterput of -bekken bevatten en dient soms als begraafplaats of plek voor meditatie. Andere veelvoorkomende ruimtes in een kloostercomplex zijn onder meer de keuken, bibliotheek, ziekenvertrek (infirmarium), gastenverblijf (hospitium), en werkplaatsen zoals een bakkerij (pistrinum) of brouwerij (bracium). Kloosters kennen diverse bouwstijlen, waaronder Romaans, Gotisch, en stijlen waarin baksteen overheerste, zoals de Bossche School. De architectuur is vaak sober en ingetogen, gericht op het ondersteunen van het religieuze leven. Tegenwoordig worden veel voormalige kloosters herbestemd, bijvoorbeeld tot woonruimtes, culturele centra of zorginstellingen, waarbij vaak de historische elementen behouden blijven.
Bouwmaterialen
Voor de bouw van kloosters werden diverse materialen gebruikt, afhankelijk van de periode en regio. In moderne herbestemmingsprojecten van voormalige kloosters worden materialen zoals kalkzandsteenelementen en gevelstenen toegepast. Ook het hergebruik van materialen, zoals oude dakpannen, komt voor bij restauraties. Sommige bouwmaterialenhandels dragen de naam 'Het Klooster', wat duidt op een associatie met bouw en materialen.
Gebruikte bronnen: