Kleisteen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Kleisteen is een sedimentair gesteente dat voornamelijk bestaat uit geconsolideerde kleideeltjes met een diameter kleiner dan 0.004 millimeter en zonder duidelijke splijting.
Omschrijving
Kleisteen behoort tot de bredere categorie van mudrocks, samen met schalie en siltsteen. Het ontstaat door de afzetting en compactie van zeer fijne kleideeltjes. De samenstelling bestaat voor minstens 50% uit klei, aangevuld met andere mineralen zoals kwarts, veldspaat, carbonaten, glauconiet, chloriet, oxiden of organische verbindingen. De kleur van kleisteen kan sterk variëren afhankelijk van de hoeveelheid organische stoffen en de mineraalinhoud. In tegenstelling tot schalie heeft kleisteen geen duidelijke gelaagdheid waarlangs het gemakkelijk splijt.
Vorming
De vorming van kleisteen begint met de verwering van bestaande gesteenten, waardoor fijne kleideeltjes ontstaan. Deze deeltjes worden getransporteerd door water, wind of ijs en bezinken in lagen in omgevingen zoals rivieruiterwaarden, meren of zeebekkens. Door de ophoping van nieuw sediment worden de onderliggende lagen samengedrukt en wordt water uit de poriën gedreven. Dit proces, samen met fysische en chemische veranderingen, zorgt ervoor dat de sedimenten verharden tot kleisteen.
Toepassingen en gebruik
Kleisteen wordt op diverse manieren toegepast. In de bouw kan het, mits zongebakken (leemsteen), gebruikt worden als bouwmateriaal. Vanwege de ondoordringbaarheid wordt het ook ingezet als barrièremateriaal in bijvoorbeeld dammen en kanalen om waterbeweging te beperken. Daarnaast dient kleisteen als grondstof voor de productie van keramiek en aardewerk. Kennis van kleisteenformaties is ook belangrijk bij geologische kartering en milieuassessments.
Vergelijkbare termen
Leisteen
Gebruikte bronnen: