Katrol
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een katrol is een werktuig dat bestaat uit een wiel met een groef waar een touw, kabel of ketting doorheen loopt, en wordt gebruikt om de trekrichting van een kracht te veranderen en/of een last met minder kracht te verplaatsen.
Omschrijving
Katrollen zijn eenvoudige machines die al eeuwenlang worden ingezet in diverse sectoren, waaronder de bouw, scheepvaart en industrie. Ze maken het mogelijk om zware objecten gemakkelijker te tillen of te verplaatsen door het creëren van mechanisch voordeel. Dit voordeel wordt verkregen door de kracht te verdelen over meerdere touwdelen, wat resulteert in een benodigde trekkracht die kleiner is dan het gewicht van de last. Naast het verminderen van de benodigde kracht, kan een katrol ook gebruikt worden om de richting van de trekkracht te veranderen, wat in veel situaties praktisch is bij hijswerkzaamheden.
Soorten Katrollen
Er worden hoofdzakelijk twee typen katrollen onderscheiden: vaste katrollen en losse katrollen. Een vaste katrol is bevestigd aan een vast punt en verandert enkel de richting van de kracht zonder krachtbesparing te bieden. Een losse katrol beweegt mee met de last en kan, afhankelijk van de configuratie, de benodigde kracht halveren. Combinaties van vaste en losse katrollen vormen een takel of blokkenstel, waarmee een aanzienlijk groter mechanisch voordeel behaald kan worden, wat betekent dat een zware last met aanzienlijk minder kracht getild kan worden. Daarnaast bestaan er ook specifieke uitvoeringen zoals dubbele katrollen, tandem katrollen en klapblokken, die zijn ontworpen voor specifieke toepassingen en efficiëntieverbeteringen bieden bij hijsprocessen.
Toepassingen
Katrollen vinden brede toepassing in de bouw, bijvoorbeeld voor het hijsen van bouwmaterialen naar hogere verdiepingen. In de scheepvaart worden ze gebruikt voor het verplaatsen van zware lasten aan boord, zoals ankers en zeilen. In de industrie en logistiek faciliteren katrollen het verplaatsen van zware machines en goederen binnen magazijnen en fabrieken. Ook in alledaagse toepassingen komen katrollen voor, zoals in waslijnen of bij garagedeuren. Bij hijstoepassingen worden katrollen vaak gecombineerd met andere hijsmiddelen zoals lieren en takels om de efficiëntie te verbeteren. In sommige valbeveiligingssystemen wordt een katrol gebruikt om een kabel constant op spanning te houden en bij een val te blokkeren.
Vergelijkbare termen
Takel
Gebruikte bronnen: