Kapel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een kapel is bouwkundig gezien een kleine, vaak religieuze, ruimte of een onderdeel van een groter gebouw zoals een kerk of kasteel, bestemd voor gebed en bezinning of andere ceremoniële doeleinden.
Omschrijving
Kapellen kunnen variëren in architecturale stijl en omvang, van vrijstaande gebouwtjes op het platteland (veldkapel of wegkapel) tot bescheiden ruimtes binnenin complexen zoals kloosters, paleizen, of ziekenhuizen (instellingskapel). Ze dienen vaak als plaatsen voor persoonlijke devotie, groepsaanbidding, huwelijksceremonies, uitvaartplechtigheden (rouwkapel of kerkhofkapel), of herdenkingen. Binnen een grotere kerk kunnen specifieke kapellen zijn gewijd aan bijvoorbeeld een heilige (zijkapel, straalkapel) of gebruikt worden voor dopen (doopkapel). De inrichting van een kapel bevat vaak religieuze symbolen en kan variëren afhankelijk van de functie en geloofsovertuiging. Sommige kapellen hebben een rijke geschiedenis en hebben door de eeuwen heen verschillende functies gehad.
Bouwkundige details en stijlen
De architectuur van kapellen kan sterk uiteenlopen. Zo kan een kapel kenmerken vertonen van zowel Romaanse als Gotische bouwstijlen, met bijvoorbeeld het gebruik van tufsteen en baksteen. Ook elementen als spits toelopende bakstenen pijlers, natuurstenen basementen en bekroningen, rondbogen en verschillende soorten gewelven kunnen voorkomen. Vellingkanten, ook wel biljoenen genoemd, kunnen te vinden zijn bij pilaren, waarbij een afschuining een driehoekig vlakje vormt dat eveneens 'kapel' genoemd wordt. Moderne kapellen kunnen experimenteren met materialen zoals hout en unieke dakconstructies hebben. De grootte kan variëren van zeer klein en niet-betreedbaar tot ruim genoeg voor erediensten.
Voorbeelden van kapellen
In Nederland en België zijn diverse historische en moderne kapellen te vinden, zoals de Onze-Lieve-Vrouw Kapel van Deinsbeke in Zottegem, een bedevaartkapel in neobarokke stijl. De Theresiakapel in Hoogkerk is een voorbeeld van baksteenexpressionisme met verwijzingen naar middeleeuwse stijlen. De Sint Nicolaaskapel in Nijmegen toont een mix van Romaanse en Gotische kenmerken. In Breda bevindt zich de Sint-Joostkapel, de oudste kapel van de stad, met een geschiedenis die teruggaat tot 1436. Ook zijn er voorbeelden van kapellen in onverwachte locaties, zoals een kapel die na de Tweede Wereldoorlog werd ingericht in een modemagazijn in Amsterdam.
Vergelijkbare termen
Kerk
Gebruikte bronnen: