Jali
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een jali, ook wel jaali genoemd, is een opengewerkt scherm of roosterwerk, vaak vervaardigd uit steen of hout, dat wordt toegepast in de architectuur van Zuid-Azië, met name in de Indo-Islamitische en Indiase bouwstijl.
Omschrijving
Jali's zijn architectonische elementen die functioneren als een geperforeerd scherm of hekwerk. Ze worden veelvuldig gebruikt in India en zijn kenmerkend voor onder andere de Indo-Islamitische en Indiase architectuur. Deze schermen worden vaak voor ramen of andere openingen geplaatst, maar kunnen ook dienen als borstwering, scheidingswand of op terrassen en balkons. De ontwerpen variëren van geometrische patronen en kalligrafie tot florale motieven.
Toepassing en functie
De voornaamste functie van een jali is het reguleren van licht en lucht. Ze minimaliseren direct zonlicht en regen, terwijl ze toch zorgen voor ventilatie en luchtcirculatie. Dit draagt bij aan het koelen van de binnenruimte, vergelijkbaar met hoe een airconditioner werkt door lucht door kleine openingen te laten passen. Jali's bieden ook privacy; van binnenuit kan men naar buiten kijken, maar door het verschil in licht is inkijk van buitenaf beperkt. Daarnaast hebben jali's een esthetische waarde en dragen ze bij aan de schoonheid van een gebouw door het creëren van een spel van licht en schaduw.
Materialen en evolutie
Historisch werden jali's voornamelijk gemaakt van natuursteen zoals zandsteen en marmer, of van hout. Vroege jali's kenmerkten zich door geometrische patronen, terwijl later in de Mughal-periode fijn gesneden plantenmotieven populair werden. Tegenwoordig worden jali's ook vervaardigd uit materialen zoals cement, baksteen en Glass Fiber Reinforced Concrete (GRC). De verhouding van de openingen varieert afhankelijk van het klimaat; in vochtige gebieden zoals Kerala en Konkan hebben jali's grotere openingen en een lagere opaciteit dan in drogere gebieden zoals Gujarat en Rajasthan.
Vergelijkbare termen
Mashrabiya
Gebruikte bronnen: