IJkgrafiek
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een ijkgrafiek is een grafische weergave die het verband toont tussen twee variabelen, vaak gebruikt om de meetwaarden van een instrument te relateren aan bekende waarden of, specifiek in de bouw, het verband tussen de gewogen rijpheid en de druksterkte van verhardend beton.
Omschrijving
In de bouw wordt een ijkgrafiek specifiek gebruikt in de betontechnologie om de relatie tussen de gewogen rijpheid en de druksterkte van verhardende betonspecie vast te leggen. Deze grafiek is essentieel om de sterkteontwikkeling van beton te volgen, wat belangrijk is voor het bepalen van het juiste moment om bijvoorbeeld de bekisting te verwijderen of het beton voor te spannen. De ijkgrafiek is voor elke betonsamenstelling verschillend en wordt vaak opgesteld door de betonproducent. Door de gewogen rijpheid, die afhankelijk is van temperatuur en tijd, te meten, kan via de ijkgrafiek de bijbehorende druksterkte van het beton worden afgelezen. Dit helpt om een goed stortproces te beheersen en problemen zoals instorten bij te vroeg ontkisten of vertraging bij te laat ontkisten te voorkomen.
Opbouw en gebruik van de ijkgrafiek (Beton)
Een ijkgrafiek in de betontechnologie bestaat meestal uit twee lijnen: een 'regressielijn' en een 'ijklijn'. De regressielijn is gebaseerd op metingen van de sterkteontwikkeling van een specifieke betonsamenstelling over tijd bij bekende verhardingstemperaturen. De ijklijn is een lijn evenwijdig aan de regressielijn, maar verschoven naar lagere druksterktes om extra veiligheid in te bouwen, rekening houdend met meetspreiding en gekozen veiligheidsmarges. Met behulp van een rijpheidscomputer meet de aannemer de ontwikkeling van de rijpheid in de constructie. Aan de hand van deze gemeten rijpheid kan met de ijkgrafiek de actuele betonsterkte worden afgelezen. Het is belangrijk te weten dat de ijkgrafiek alleen geldig is binnen het gebied waarvoor deze is opgesteld; extrapoleren buiten dit gebied is onbetrouwbaar. De ijkgrafiek moet regelmatig worden gecontroleerd, bijvoorbeeld op basis van proefkubussen, en bij wijzigingen in de betonsamenstelling is een nieuwe ijkgrafiek noodzakelijk.
C-waarde
De C-waarde is een dimensieloos getal dat de temperatuurgevoeligheid van het bindmiddel (cement) in relatie tot de sterkteontwikkeling aangeeft. Deze waarde wordt gebruikt bij de berekening van de gewogen rijpheid, die op zijn beurt weer een rol speelt bij de ijkgrafiek. De C-waarde van een cementsoort kan worden opgevraagd bij de leverancier. Voor mengsels van cementen of van cement met poederkoolvliegas moet de C-waarde mogelijk zelf worden bepaald, bijvoorbeeld volgens NEN 5970.
Vergelijkbare termen
Kalibratiecurve
Gebruikte bronnen: