Gletsjer
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een gletsjer is een bewegende massa ijs, gevormd uit samengeperste sneeuw op land, die onder invloed van zijn eigen gewicht langzaam stroomt.
Omschrijving
Gletsjers ontstaan doordat sneeuw die op land valt, lang genoeg blijft liggen en zich ophoopt tot een dikke laag. Onder de druk van de bovenliggende sneeuw en het ijs verdicht de sneeuw zich tot korrelige firn en uiteindelijk tot ijs. Wanneer deze ijsmassa voldoende dikte bereikt, wordt deze plastisch en begint door de zwaartekracht langzaam te bewegen, vergelijkbaar met een zeer langzaam stromende rivier. Dit proces kan landschappen aanzienlijk vormgeven door erosie en het transporteren van gesteente en sediment, wat leidt tot kenmerkende landvormen zoals U-vormige dalen en morenes. Gletsjers beslaan wereldwijd een aanzienlijk deel van het landoppervlak en bevatten een groot percentage van het zoetwater op aarde. Smeltwater van gletsjers kan gletsjerrivieren vormen.
Vorming en beweging
De vorming van een gletsjer begint met de ophoping van sneeuw. Door het gewicht van de sneeuw en de afwisseling van bevriezen en ontdooien (firnvorming), transformeert de sneeuw geleidelijk in ijs. Wanneer de ijsmassa dik genoeg is, begint deze te bewegen. De beweging is een complex samenspel van interne deformatie van het ijs en het glijden over de ondergrond.
Landschappelijke impact
Door hun enorme gewicht en schurende werking hebben gletsjers een grote invloed op het landschap. Ze eroderen gesteente en transporteren dit materiaal over soms grote afstanden. Dit leidt tot de vorming van specifieke landschapselementen zoals gletsjerdalen (vaak U-vormig), morenes (afzettingen van puin), drumlins (langgerekte heuvels gevormd onder het ijs) en fjorden (door gletsjers uitgesleten valleien die door de zee zijn binnengedrongen).
Vergelijkbare termen
Ijskap
Gebruikte bronnen: