Gevelornamenten
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Gevelornamenten zijn decoratieve elementen die worden aangebracht aan de buitenzijde van een gebouw om de architectonische uitstraling te verfraaien.
Omschrijving
Ornamenten op gevels hebben vaak een esthetische functie en dragen bij aan het uiterlijk van een gebouw. Ze kunnen echter ook een bouwkundige functie hebben en deel uitmaken van de constructie. De vormgeving van ornamenten werd van oudsher mede bepaald door de beschikbare materialen en technieken, zoals natuursteen en hout. Naast de decoratieve en eventuele bouwkundige rol, kunnen ornamenten ook bedoeld zijn om een boodschap over te brengen, gedachten op te wekken of een bepaald gevoel te geven, waarmee ze een symbolische of maatschappelijke functie vervullen.
Toepassing en materialen
Gevelornamenten kunnen zeer divers zijn, waaronder lijstwerk, beelden, bollen, pilasters, reliëfs en figuraties. Ze werden vroeger veel toegepast om gebouwen mooier en imposanter te maken, en zijn tegenwoordig vaak nog aanwezig als aandenken aan vroegere tijden of omdat men ze esthetisch waardeert. Voorbeelden van toegepaste materialen zijn onder meer pleisterwerk, terracotta, natuursteen, hout, en tegenwoordig ook materialen zoals polyurethaan en aluminium, met bijvoorbeeld LED-verlichting voor decoratieve doeleinden zoals kerstverlichting. Terracotta ornamenten waren tussen 1840 en 1940 populair vanwege lagere productiekosten en de mogelijkheid tot serieproductie, hoewel dit materiaal poreus is en gevoelig voor schade door water, vorst en roest.
Soorten gevelornamenten
Ornamenten kunnen worden onderverdeeld in vlakornamenten, bas-reliëf ornamenten en haut-reliëf ornamenten. Specifieke voorbeelden van gevelornamenten zijn onder meer frontons (bekroningen boven een geveldeel, venster of ingang) en boogfriezen (reeksen kleine bogen, vaak onder een kroonlijst).
Vergelijkbare termen
Kroonlijsten
Gebruikte bronnen: