Fresco
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een fresco is een muur- of plafondschildering waarbij pigmenten, opgelost in water, worden aangebracht op een verse, natte kalkpleisterlaag. Tijdens het drogen worden de pigmenten door de kalklaag opgenomen en vormen zo een duurzaam geheel met de muur.
Omschrijving
De term 'fresco' komt van het Italiaanse woord voor 'vers' ('buon fresco' betekent 'goed vers') en verwijst naar de techniek van het schilderen op natte kalk. Deze schildertechniek werd al in de oudheid toegepast, onder andere op Kreta en in het Oude Egypte, en is vooral bekend geworden tijdens de Renaissance in Italië. Bij het maken van een fresco wordt eerst een grove pleisterlaag, de 'arriccio', aangebracht op de muur. Hierop kan een onderschets, de 'sinopia', worden gemaakt. Vervolgens wordt een dunne, fijne natte pleisterlaag, de 'intonaco', aangebracht, waarop de schildering met in water opgeloste pigmenten wordt gemaakt. Omdat de pigmenten in de natte kalk trekken en daarmee uitharden, is de schildering zeer duurzaam en bestand tegen weersinvloeden, wat fresco's ook geschikt maakt voor buitentoepassingen. Een nadeel is dat correcties nadat de kalklaag is opgedroogd niet meer mogelijk zijn; eventuele aanpassingen moeten dan 'a secco' (op droge ondergrond) worden gedaan, wat minder duurzaam is. Het werken met fresco vereist precisie en planning, omdat de kunstenaar slechts beperkte tijd heeft voordat de pleisterlaag te droog is om te bewerken.
Verschil met Secco
In tegenstelling tot fresco, waarbij op natte kalk wordt geschilderd, wordt bij de 'secco'-techniek ('secco' is Italiaans voor 'droog') geschilderd op een droge pleisterlaag. Hierbij worden de pigmenten met een bindmiddel, zoals ei of lijm, vermengd. Secco-schilderingen hechten minder goed aan de ondergrond en zijn daardoor kwetsbaarder en minder duurzaam dan fresco's. Soms wordt de secco-techniek gebruikt om details of correcties aan te brengen op een reeds gedroogd fresco.
Materialen
De belangrijkste materialen voor fresco zijn natuurlijke pigmenten en kalk. De pleisterlagen bestaan uit kalkmortel, opgebouwd uit grovere en fijnere lagen. Voor het aanbrengen van de schildering worden de pigmenten eenvoudigweg met water vermengd, zonder extra bindmiddelen, omdat de natte kalk zelf als bindmiddel fungeert tijdens het carbonatatieproces. Gereedschappen zoals trowels (troffels) en polijstgereedschap worden gebruikt bij de voorbereiding van de ondergrond. Ook houtskool of rood krijt (sinopia) werd gebruikt voor de onderschets.
Vergelijkbare termen
Secco
Gebruikte bronnen: