Erfgoedwaarde
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Erfgoedwaarde omvat de betekenis die een gebouw, object of gebied heeft op basis van diverse criteria zoals cultuur, historie, architectuur, techniek of sociaal-maatschappelijke context, waardoor het behoud ervan voor toekomstige generaties wenselijk is.
Omschrijving
Erfgoedwaarde is niet beperkt tot officieel beschermde monumenten, maar kan betrekking hebben op bestaande gebouwen, landschappen, wijken en andere plaatsen die door mensen worden gewaardeerd als hun leefomgeving. De waardering kan divers zijn en breder gaan dan alleen het cultuurhistorische aspect. Erfgoed speelt een rol in de dagelijkse routines en het sociale leven van mensen, en kan hun levensverhaal vertellen of ondernemingslust prikkelen. De waarde van erfgoed kan voortkomen uit verschillende aspecten, waaronder historische, architecturale, esthetische, culturele, technische, stedenbouwkundige of sociale betekenis. Het erkennen en inventariseren van deze waarden is zinvol bij nieuwe ingrepen of verbouwingen. De herinneringswaarde, waarbij de samenleving waarde hecht aan een fysiek object of plek als drager van herinneringen, speelt ook een steeds belangrijkere rol in de waardering van onroerend erfgoed.
Soorten Erfgoedwaarden
In de context van bouwkundig erfgoed kunnen verschillende soorten waarden worden onderscheiden die gezamenlijk de erfgoedwaarde bepalen. Veelvoorkomende waarden zijn historische waarde, die gerelateerd is aan de geschiedenis van een gebouw of plek, en architecturale waarde, die verwijst naar de bouwstijl en het ontwerp. Esthetische waarde heeft betrekking op de schoonheid en uitstraling. Culturele en sociale waarden benadrukken de betekenis voor een gemeenschap of specifieke groepen mensen. Technische en industrieel-archeologische waarden richten zich op innovaties, materialen en processen die bij de totstandkoming of het gebruik relevant waren. Stedenbouwkundige waarde kijkt naar de rol van een gebouw binnen zijn stedelijke of ruimtelijke context. Daarnaast wordt ook het belang van herinneringswaarde steeds meer erkend, waarbij objecten of plekken fungeren als dragers van collectieve herinneringen.
Juridische Status en Gevolgen
Gebouwen met erfgoedwaarde kunnen verschillende juridische statuten hebben, zoals beschermd monument, onderdeel van een beschermd stads- of dorpsgezicht, of opgenomen zijn in een vastgestelde inventaris van bouwkundig erfgoed. Een bescherming als monument heeft tot doel de erfgoedwaarden voor de toekomst te bewaren. Panden die zijn opgenomen in een vastgestelde inventaris, maar niet beschermd zijn, hebben wel juridische gevolgen. Bij verkoop of verhuur moet bijvoorbeeld gemeld worden dat het pand is opgenomen in de inventaris. Ook gelden er specifieke regels en afwijkingen, bijvoorbeeld op het gebied van energieprestatie-eisen, indien dit noodzakelijk is voor het behoud van de erfgoedwaarde. Sloop van vastgesteld bouwkundig erfgoed vereist doorgaans een omgevingsvergunning, waarbij de erfgoedwaarden in acht moeten worden genomen bij de besluitvorming. Bij verbouwingen aan waardevolle gebouwen kan gevraagd worden om een cultuurhistorisch profiel toe te voegen waarin de erfgoedwaarden en de omgang hiermee worden beschreven.
Vergelijkbare termen
Monumentenstatus
Gebruikte bronnen: