Edelmanboor
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een edelmanboor is een handgrondboor die voornamelijk wordt gebruikt voor het nemen van grondmonsters bij bodemonderzoek in diverse grondsoorten.
Omschrijving
De edelmanboor is een veelgebruikte handboor bij bodemonderzoek. Het boorlichaam is conisch gevormd en bestaat uit twee bladen die onderaan samenkomen in de boorpunt. Deze bladen functioneren als 'lepels' die bij het draaien van de boor de grond opvoeren en vasthouden. De vorm en afmetingen van de bladen variëren per type boor, afhankelijk van de grondsoort waarvoor deze bedoeld is. Er zijn types voor onder andere klei, zand en grof zand. De boor wordt met een duwende en draaiende beweging (meestal rechtsom) de grond ingebracht. Wanneer het boorlichaam gevuld is, wordt de boor omhoog getrokken om het monster te verwijderen. Voor boringen op grotere diepte kunnen verlengstukken aan de boorsteel worden bevestigd. De edelmanboor is vernoemd naar professor C.H. Edelman, een belangrijk figuur in de Nederlandse bodemkunde, hoewel hij niet de oorspronkelijke uitvinder was van dit type boor. Het ontwerp is tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland ontwikkeld op basis van bestaande boren en later geproduceerd door smid Eijkelkamp.
Toepassing en grondsoorten
Edelmanboren zijn geschikt voor diverse grondsoorten, waaronder cohesieve gronden zoals klei, leem en veen, zowel boven als onder de grondwaterspiegel, en voor niet-cohesieve gronden zoals zand boven de grondwaterspiegel. Voor harde, grindhoudende of zeer slappe grond zijn andere boortypen, zoals de riversideboor, spiraalboor, zuigerboor of gutsboor, veelal geschikter. Er bestaan specifieke typen edelmanboren, zoals het kleitype met smalle bladen voor cohesieve grond en het zandtype of grofzandtype met bredere, soms gevleugelde bladen om losse grond beter vast te houden. Bij onbekende of gemengde grondsoorten wordt vaak een combinatie-type edelmanboor gebruikt.
Kenmerken
De edelmanboor kenmerkt zich door zijn eenvoudige en robuuste ontwerp. Het conisch gevormde boorlichaam vermindert wrijving tijdens het boren. De bladen vangen het grondmonster op een manier dat het weinig wordt verstoord en relatief gemakkelijk te lossen is. De diameter van het boorlichaam kan variëren, bijvoorbeeld tussen 6 en 20 cm, waarbij 7 tot 10 cm veel voorkomt. Tweedelige edelmanboren zijn beschikbaar met verschillende verbindingen, zoals bajonet of conische draadverbinding, om verlengstukken te kunnen gebruiken. De lengte van een eendelige edelmanboor is vaak rond de 1.20 meter.
Vergelijkbare termen
Grondboor
Gebruikte bronnen: