Doken
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een dook is een pen, veelal van metaal maar soms ook van hout of kunststof, gebruikt om bouwmaterialen zoals natuursteen, metselwerk of houten delen met elkaar of met de ondergrond te verbinden.
Omschrijving
Doken dienen als verbindingsmiddel in diverse bouwconstructies. Ze worden gebruikt om (natuur)stenen delen onderling te verbinden, vergelijkbaar met deuvels bij hout. Ook kunnen doken houten delen bevestigen aan steenachtige materialen of metselwerk. Veel voorkomende materialen voor doken zijn ijzer, brons, messing, roestvast staal (rvs) of kunststof. De pen is vaak taps toelopend. Om een dook te plaatsen, wordt een dookgat geboord waarin de dook met cement, lijm, lood of tin wordt vastgezet. Het dookgat is vaak naar onderen toe wijder, zodat de dook na het vastzetten opgesloten zit. Bij renovaties worden ijzeren doken regelmatig vervangen door rvs varianten om corrosie te voorkomen. Naast constructieve toepassingen, zoals bij gevelplaten, worden doken ook gebruikt bij bijvoorbeeld kalkzandsteen elementensystemen om het nauwkeurig plaatsen te vergemakkelijken en verschuiven te voorkomen. In deze laatste toepassing hebben ze geen constructieve, maar een positionerende waarde.
Toepassingen en varianten
Doken worden breed toegepast in de bouw. Ze verbinden natuurstenen onderdelen van gebouwen om verschuiving te voorkomen, zoals bij zuilen. Ook worden ze gebruikt als ijzeren of koperen kram of bout om gehouwen steen aan elkaar of aan achterliggend metselwerk of houtwerk te bevestigen. Natuurstenen neuten kunnen met doken verbonden worden aan stijlen van houten kozijnen of staanders. Bij gevelbekleding van grote natuursteenplaten worden vaak rvs-doken gebruikt om de panelen aan rvs-ankers te bevestigen. Bij kalkzandsteen elementensystemen worden doken van recyclebare kunststof ingezet voor de nauwkeurige plaatsing van elementen en om 'drijven' tegen te gaan.
Vergelijkbare termen
Pen-en-gatverbinding
Gebruikte bronnen: